فرشتگان نيز بر نيّت افراد ، نظارت ندارند ۱ و به همين جهت ، محرّكى براى شرم وجـود نخواهد داشت . امّا به احتمال زياد ، كسى كه محرّك حياى او «خود» او يا «خدا» يا «حجّت هاى خدا» باشند ، شرمگين مى شود ؛ چون هر سه ناظر ، به درون خانه انديشه راه دارند و از باطن فرد ، آگاه اند . انسان به نفسِ خويش ، آگاه است . اگر كسى براى خويش ارزش قائل باشد ، از فكر گناه نيز شرمنده مى شود . انسان كريم النفس از انجام دادن فعل نابه هنجار ، شرمنده مى شود ؛ چه در عمل باشد و چه در فكر . امام صادق عليه السلاممى فرمايد :
۰.ما يَصنَعُ أحَدُكُم أن يُظهِرَ حَسَنا و يُسِرَّ سَيِّئا ، ألَيسَ يَرجِعُ إلى نَفسِهِ فَيَعلَمَ أنَّ ذلِكَ لَيسَ كَذلِكَ وَاللّهُ عز و جل يَقولُ : «بَلِ الاْءِنسَـنُ عَلَى نَفْسِهِى بَصِيرَةٌ» ۲ . ۳
۰.چه مى كنند برخى از شما كه خوبى را [ در عمل] به نمايش مى گذارند و پليدى را [در انديشه ]پنهان مى سازند . آيا به نفس خويش ، مراجعت نمى كنند و نمى بينند كه اين گونه نيست ، حال آن كه خداوند مى فرمايد : بلكه انسان بر نفس خويش آگاه است ؟
خداوند متعال نيز بر نهان و آشكار انسان ، آگاه است ۴ و به اذن خداوند ، حجّت هاى او نيز از چنين قدرتى برخوردارند . ۵ همه اينها ايجاب مى كند كسانى كه به حضور اين عواملْ اعتقاد دارند ، از فكر قبيح نيز شرمنده شوند . نتيجه اين شرمندگى ، پاك ماندن خانه انديشه خواهد بود .
1.ر . ك : بخش اوّل ، فصل سوم : ناظرها و انواع نظارت / فرشتگان .
2.قيامت ، آيه ۱۴ .
3.الكافى ، ج ۲ ، ص ۲۹۵ ؛ الأمالى ، مفيد ، ص ۲۱۴ ؛ بحار الأنوار ، ج ۷ ، ص ۸۷ .
4.ر . ك : بخش اوّل ، فصل سوم : ناظرها و انواع نظارت / خداوند .
5.ر . ك : بخش اوّل ، فصل سوم : ناظرها و انواع نظارت / حجّت هاى الهى .
