روزى عثمان ، خدمت رسول خدا رسيد و گفت : اى رسول خدا ! چه تعداد فرشته همراه انسان است ؟ رسول خدا بيست فرشته را برشمرد و مأموريت هر كدام را بيان كرد . درباره چهار فرشته اوّل با اشاره به آيه ياد شده فرمود :
۰.مَلَكٌ عَلى يَمينِكَ عَلى حَسَناتِكَ و واحِدٌ عَلَى الشِّمالِ . فَإِذا عَمِلتَ حَسَنَةً كُتِبَ عَشرا ، وإذا عَمِلتَ سَيِّئَةً ، قالَ الَّذي عَلَى الشِّمالِ لِلَّذي عَلَى اليَمينِ : اُكتُب ؟ قالَ : لا ، لَعَلَّهُ يَستَغفِرُ ويَتوبُ ، فَإِذا قالَ ثَلاثا ، قالَ : نَعَم ! أكتُبُ ، أراحَنَا اللّهُ مِنهُ ، فَبِئسَ القَرينُ ، ما أقَلَّ مُراقَبَتَهُ للّهِِ عز و جل وما أقَلَّ استِحياءَهُ مِنهُ ، يَقولُ اللّهُ : «مَّا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلاَّ لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ» .
۰.فرشته اى از سمت راست ، مأمور حسنات است و همو ، فرمانده فرشته سمت چپ نيز هست . هرگاه عمل خوبى انجام دهى ، ده برابر مى نويسد و هر گاه عمل زشتى انجام دهى ، فرشته سمت چپ به فرشته سمت راست مى گويد : «آيا بنويسم ؟» . مى گويد : «نه ، شايد از خدا ، طلب بخشايش كند و توبه نمايد» . وقتى سه بار بپرسد ، آن گاه مى گويد : «بنويس . خداوند ، ما را از شرّ او راحت كند كه همراه بدى است ! چه قدر توجّه او به خدا كم است ! چه قدر شرم او از خداوند ، اندك است !» . خداوند [ درباره اين دو ]مى فرمايد : «هيچ سخنى گفته نمى شود ، مگر اين كه نزد آن ، رقيب و عتيد ، حضور دارند» . ۱
براى مأموريت ثبت اعمال ، دو فرشته در روز وجود دارند و دو فرشته در شب . اين چهار فرشته ، ناظران اعمال و ثبت كنندگان كردار نيك و بد ما هستند . اتفاقا فلسفه وجودى اين فرشتگان ، برانگيختگى حيا در انسان است ، نه كمك به خداوند براى آگاهى از اعمال بندگان . خداوند از همه چيز ، آگاه است . كاركرد در نظر گرفته شده براى اين گروه از فرشتگان ، ۲ آن است كه توجّه به حضور آنان ، شرم را در انسان برانگيزد . زنديقى از امام صادق عليه السلاممى پرسد : چرا
