349
پژوهشي در فرهنگ حيا

امام صادق عليه السلام نيز به همين آيه استناد كرده و از مردم خواسته كه بر كار حرام ، اصرار نكنند . آن گاه در تفسير آيه فرموده كه اين آيه ، مربوط به كسانى است كه وقتى متوجّه اشتباه خود مى شوند ، استغفار نموده ، آن را تكرار نمى كنند . ۱
امّا كسانى كه از انجام دادن كار ناشايست ، احساس پشيمانى نكرده ، استغفار نمى كنند ، بلكه آن كار را تكرار مى كنند ، در زمره افراد بى حيا هستند . امام على عليه السلامدرباره رابطه اصرار بر گناه با بى حيايى فرموده است :

۰.مَن أصَرَّ عَلى ذَنبِهِ اجتَرى عَلى سَخَطِ رَبِّهِ . ۲

۰.هر كه اصرار بر گناه كند ، بر كسب غضب پروردگارش گستاخ شده است .

امام باقر عليه السلام ، اصرار به گناه را در اين مى داند كه فرد ، پس از ارتكاب گناه ، استغفار نكرده ، نفس خود را به توبه وا ندارد . ۳ در چنين وضعيتى ، «تكرار» گناه رخ مى دهد . به همين جهت ، رسول خدا ، اصرار بر گناه را بدتر از خود گناه مى داند . ۴ در اين جا مهمْ اين نيست كه گناه ، كوچك باشد يا بزرگ . خطاى كوچك ، اگر همراه با اصرار و تكرار باشد ، نشانه بى حيايى است ؛ ولى اگر خطاى بزرگ ، تكرار نشده ، با استغفار همراه گردد ، نشانه بى حيايى نخواهد بود . ۵ لذا رسول خدا فرموده است :

1.الكافى ، ج ۸ ، ص ۱۰ .

2.غررالحكم ودررالكلم ، ح ۸۷۶۴ .

3.امام باقر عليه السلام مى فرمايد : «الإصرار هو أن يذنب الذنب فلا يستغفر اللّه ولا يحدّث نفسه بالتوبة ، فذلك الإصرار ؛ اصرار ، آن است كه كسى گناه را انجام دهد ، ولى استغفار نكند و به خود نگويد كه بايد توبه كند پس اين ، اصرار ورزيدن است» . (الكافى ، ج ۲ ، ص ۲۸۸ ؛ تفسير العياشى ، ج ۱ ، ص ۱۹۸)

4.«أربعة فى الذنب شرّ من الذنب : الاستحقار ، والافتخار ، والاستبشار والإصرار ؛ چهار چيز در گناه است كه از خودِ گناه ، بدتر است : كوچك شمردن ، افتخار كردن ، بشارت خواستن و اصرار ورزيدن» . (مستدرك الوسائل ، ج ۱۱ ، ص ۳۴۹ ، ح ۱۳۲۲۲)

5.رسول خدا صلى الله عليه و آله : «ليس كبيرة بكبيرة مع الاستغفار ولا صغيرة بصغيرة مع الإصرار ؛ هيچ گناه كبيره اى با استغفار كردن ، بزرگ نيست و هيچ گناه صغيره اى با اصرار ورزيدن ، كوچك نيست» . مسند الشهاب ، ج۲ ، ص ۲۰۴ ، ح ۷۵۲ ؛ الجامع الصغير ، ج ۲ ، ص ۵۰۴ ، ح ۷۹۷۰ ؛ الكافى ، ج ۲ ، ص ۲۸۸)


پژوهشي در فرهنگ حيا
348

به آنچه انجام داده ، افتخار هم بكند . به همين جهت ، رسول خدا ، افتخار كردن به گناه را بدتر از خودِ گناه دانسته است . ۱

۱۰ . بشارت دادن به خطا

يكى ديگر از ويژگى هاى بى حيايى اين است كه كار قبيح را مايه بشارت بدانند . بشارت و مژده ، مربوط به جايى است كه چيز ارزشمندى به دست آمده باشد و يا در حال به دست آمدن باشد . حال ، اگر كسى كار خطايى انجام دهد و به ديگران بشارت دهد كه توانايى چنين كارى را پيدا كرده است ، اين ، نهايت بى شرمى اوست ؛ چرا كه نه تنها از انجام دادن آن شرم نكرده و پس از عمل ، شرمنده نشده ، و نه تنها آن را يك كار عادى ندانسته ، بلكه چنان ارزشى براى آن قائل شده كه آن را سزاوار بشارت دادن دانسته است( !) .

۱۱ . اصرار بر گناه و تكرار آن

يكى ديگر از ويژگى هاى بى حيايى ، اصرار بر فعل قبيح است . كه به معناى پشيمان نشدن از گناه و تكرار آن است . قرآن كريم ، كسانى را كه نسبت به كردار زشت ، حسّاس اند و پس از انجام دادن آن ، پشيمان مى شوند و تكرار نمى كنند ، ستوده است :
وَالَّذِينَ إِذَا فَعَلُواْ فَـحِشَةً أَوْظَـلَمُواْ أَنفُسَهُمْ ذَكَرُواْ اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُواْ لِذُنُوبِهِمْ وَمَن يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَلَمْ يُصِرُّواْ عَلَى مَا فَعَلُواْ وَهُمْ يَعْلَمُونَ ؛ ۲ و آنها كه وقتى مرتكب عمل زشتى شوند و يا به خود ستم كنند ، به ياد خدا مى افتند و براى گناهان خود طلب آمرزش مى كنند . و كيست جز خدا كه گناهان را ببخشد و بر گناه ، اصرار نمى ورزند با اين كه مى دانند .

1.ر .ك : مستدرك الوسائل ، ج ۱۱ ، ص ۳۴۹ (ح ۱۳۲۲۲) .

2.آل عمران ، آيه ۱۳۵ .

  • نام منبع :
    پژوهشي در فرهنگ حيا
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9193
صفحه از 388
پرینت  ارسال به