345
پژوهشي در فرهنگ حيا

اشاره شده است . ۱

۷ . كوچك شمردن خطا

يكى ديگر از ويژگى هاى بى حيايى ، كوچك شمردن خطاست . كسانى حيا مى كنند كه خطا را بزرگ بشمرند ؛ امّا افراد بى حيا ، خطايى را كه قصد دارند انجام دهند و يا انجام داده اند ، كوچك و ناچيز مى شمُرَند . ممكن است فردى كه در حقّ او خطايى انجام شده است ، از سرِ بزرگوارى ، آن را كوچك شمُرَد تا به فرد خطاكار ، آرامش دهد ؛ امّا اين كه كسى خطايى را كه خود مرتكب شده ، ناچيز شمُرَد ، نشانه بى شرمى اوست . به همين جهت ، در روايات معصومان عليهم السلام نسبت به كوچك شمارى گناه ، حسّاسيت زيادى نشان داده شده است . ۲

۸ . تجاهُر (عَلَنى سازى)

يكى ديگر از ويژگى هاى بى حيايى ، تجاهر به خطا ، يا همان علنى سازىِ خطاست . افراد باحيا اگر بخواهند خطايى انجام دهند ، سعى مى كنند آن را

1.امام على عليه السلام مى فرمايد : «من تلذّذ بمعاصى اللّه أورثه اللّه ذلاً ؛ هر كه از معصيت خدا لذّت ببرد ، خدا او را ذليل مى سازد» . (غررالحكم ودررالكلم ، ح ۸۸۲۳)

2.امام على عليه السلامفرموده است : «تهوين الذنب أعظم من ركوب الذنب ؛ ناچيز شمردن گناه ، بزرگ تر از انجام دادن گناه است» (غررالحكم ودررالكلم ، ح ۴۴۹۰) . «أشد الذنوب ما استخفّ به صاحبه ؛ بدترين گناه ، آن است كه انجام دهنده اش آن را كوچك شمارد» (نهج البلاغه ، حكمت ۴۷۷ ؛ نثر الدرّ ، ج ۱ ، ص ۳۲۵ . نيز ، ر .ك : نهج البلاغه ، حكمت ۳۴۸ ، خصائص الأئمة ، ص ۱۲۵) . همچنين ايشان فرموده است : «أشد الذنوب عند اللّه سبحانه ذنب استهان به راكبه ؛ بدترينِ گناهان نزد خداوند ، گناهى است كه فرد ، آن را ناچيز بشمارد» (غررالحكم ودررالكلم ، ح ۳۱۴۰) . نيز فرموده است : «أعظم الذنوب عنداللّه ذنب صغر عند صاحبه ؛ بزرگ ترين گناه نزد خداوند ، گناهى است كه نزد فرد انجام دهنده آن ، كوچك باشد» (غررالحكم ودررالكلم ، ح ۳۱۴۱) . رسول خدا نيز فرموده است : «أعظم الذنوب عند اللّه أصغرها عند العباد وأصغر الذنوب عند اللّه أعظمها عند العباد ؛ بزرگ ترين گناه نزد خدا ، كوچك ترينِ آن نزد بندگان است و كوچك ترين گناه نزد خدا ، بزرگ ترينِ آن نزد بندگان است» (تاريخ اليعقوبى ، ج ۲ ، ص ۱۰۰)


پژوهشي در فرهنگ حيا
344

خرسندى ، نشانه نبود غم و اندوه است . وجود حيا ، انسان را نسبت به انجام دادن خطا حسّاس مى كند و نسبت به خطاى انجام شده ، غمگين و ناراحت . امّا اگر كسى نه تنها احساس ناراحتّى ندارد ، بلكه خرسند نيز هست ، اين ، نشانه گستاخى و بى حيايى اوست .

۵ . خنديدن

يكى ديگر از ويژگى هاى افراد بى حيا ، خنديدن به هنگام ارتكاب كار قبيح است . برخى افراد بى حيا ، به گاه خطا ، قهقه اى مستانه سر مى دهند و بدين وسيله ، خوش حالى خود را آشكار مى سازند . رسول خدا ، اين حالت را بدتر از خودِ گناه دانسته ۱ و فرموده است :
مَن أذنَبَ ذَنبا وهُوَ ضاحِكٌ ، دَخَلَ النّارَ وهُوَ باكٍ . ۲
هر كه با لب خندان مرتكب گناه شود ، با چشم گريان ، وارد دوزخ مى شود .

۶ . لذّت بردن

ويژگى ديگر افراد بى حيا ، لذّت بردن از ارتكاب كار زشت است . لذّت بردن از هر كار ، نشانه آن است كه هيچ عامل دردآورى براى شخص وجود ندارد و او به هيچ عنوان ، تحت فشار نيست . حيا ، عاملى است كه فرد را تحت تأثير خود قرار مى دهد و كار خطا را نزد وى ، تلخ مى سازد و لذا اگر كسى از خطا كارى خود لذّت ببرد ، نشان از نبود حيا در وجود اوست . به همين جهت ، در روايات منقول از معصومان عليهم السلام ، لذّت بردن از گناه ، مورد نكوهش قرار گرفته و به پيامدهاى آن

1.كنزالعمال ، ج ۴ ، ص ۲۶۱ (ح ۱۰۴۳۲) .

2.ثواب الأعمال ، ص ۲۶۶ ؛ تنبيه الخواطر ، ج ۱ ، ص ۱۸ ؛ حلية الأولياء ، ج ۴ ، ص ۹۶ ؛ جامع الصغير ، ج ۲ ، ص ۵۶ (ح ۸۳۸۲) ؛ الفردوس ، ج۳ ، ص ۵۷۸ (ح ۵۸۱۰) ؛ إرشاد القلوب ، ج ۱ ، ص ۱۸۵ .

  • نام منبع :
    پژوهشي در فرهنگ حيا
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9012
صفحه از 388
پرینت  ارسال به