343
پژوهشي در فرهنگ حيا

افراد عادى شايد مرتكب فعل قبيح شوند ؛ امّا معمولاً از انجام دادن آن ، اظهار رضايت نمى كنند . رضايت از كار ناشايست ، ويژه افراد بى حياست . اينان ، نه تنها از آنچه كرده اند و مى كنند ، متأثّر و شرمنده نمى شوند ، بلكه نسبت به آن ، راضى اند . به همين جهت ، در احاديث ، رضايت از گناه ، بزرگ تر از خودِ گناه دانسته شده است . ۱ ممكن است يك رفتار زشت ، در اثر بى توجّهى و غفلت و لغزش شخص صورت گيرد ؛ امّا رضايت از آن ، نشانه بى اهمّيت بودن آن كار نزد وى است .

۴ . خرسند بودن

ويژگى ديگر افراد بى حيا ، خرسند بودن آنان از انجام دادن كار ناشايست است . افراد بى حيا ، نه تنها از كارى كه انجام مى دهند ، ناراحت نيستند ، بلكه از انجام دادن آن ، خرسندند . خرسندى از انجام دادن فعل قبيح ، ويژگى افراد بى حياست . انجام دادن گناه ، زشت است و خرسند بودن از آن ، زشت تر . اگر كسى مرتكب خطا شود ، ولى از آن خرسند نباشد ، شايد بى حيا نباشد ؛ امّا كسى كه مرتكب خطا مى شود و از آنچه انجام داده ، خرسند نيز است ، اين نشانه بى حيايى اوست . ارتكاب قبيح همراه با شرمسارى ، بهتر از خرسندى از ارتكاب آن است . در بخشى از روايات معصومان عليهم السلامبه مسئله خرسندى از گناه ، پرداخته شده و اين امر ، مورد نهى قرار گرفته است . ۲

1.امام سجاد عليه السلام مى فرمايد : «إيّاك والرضا بالذنب ؛ فإنّه أعظم من ركوبه ؛ بپرهيز از خرسندشدن به گناه ؛ چرا كه اين كار ، بزرگتر از انجام دادن گناه است» . (أعلام الدين ، ص ۲۹۹ ؛ بحار الأنوار ، ج ۷۸ ، ص ۱۶۱)

2.امام على عليه السلام مى فرمايد : «التبجّح بالمعاصى أقبح من ركوبها ؛ خرسندى از گناه ، زشت تر از انجام دادن گناه است» (غررالحكم ودررالكلم : ح ۲۰۴۵) . همچنين آن حضرت فرموده است : «لا وزر أعظم من التبجّح بالفجور ؛ هيچ گناهى بزرگ تر از خرسندى از بدكارى نيست» (غررالحكم ودررالكلم ، ح ۱۰۷۶۲) . نيز مى فرمايد : «لايفلح من يتبجَّح بالرذائل ؛ كسى كه از رذايلْ خرسند گردد ، رستگار نمى شود» (غررالحكم ودررالكلم ، ح ۱۰۷۰۵) .


پژوهشي در فرهنگ حيا
342

چه مى گويد و چه درباره اش مى گويند» ۱ و «از آنچه گفته است يا درباره اش گفته اند ، شرمى ندارد» ۲ و «از آنچه مى گويد و يا درباره اش مى گويند ، شرم نمى كند» ۳ ياد شده است .

۲ . گستاخى و بى باكى

ويژگى ديگر اين گروه ، گستاخى و بى باكى آنان است كه از آن ، با عنوان «جرى شدن» ياد مى شود . افراد باحيا ، براى نظارت ديگران اهميّت ويژه اى در نظر مى گيرند و هنگام حضور آنان ، پروا دارند و ملاحظاتى را در رفتارهاى خود ، رعايت مى كنند ؛ امّا فرد بى حيا ، هيچ ارزشى براى حضور و نظارت ديگران ، قائل نيست و هيچ پروايى از ديده شدن ندارد و لذا با گستاخى تمام ، در حضور ديگران ، به رفتار زشت ، اقدام مى كند . اين گونه افراد ، هرگز به جهت آنچه انجام مى دهند ، دچار اضطراب نمى شوند . بخش مهمّى از روايات منقول از امامان معصوم عليهم السلام ، به اين مبحث اختصاص دارد و در سخنان آنان ، گاهى به رفتارهاى زشت ، از اين دريچه نگاه شده و اين گونه رفتارها مورد بررسى قرار گرفته است .

۳ . راضى بودن

ويژگى ديگر افراد گستاخ ، «رضايت» آنان از انجام دادن فعل قبيح است .

1.رسول خدا مى فرمايد : «إن اللّه حرّم الجنة على كلّ فحاش بذى ء قليل الحياء ، لايبالى ما قال ولا ما قيل فيه ؛ خداوند ، بهشت را بر هر ناسزاگوىِ بد دهانِ كم حيا حرام كرده است ؛ كسى كه باكى ندارد كه چه مى گويد و چه درباره اش مى گويند» . (الكافى ، ج ۲ ، ص ۳۲۳ ؛ تحف العقول ، ص۴۴)

2.ر .ك : الفردوس ، ج ۳ ، ص ۶۲۳ (ح ۵۹۴۷) ؛ المعجم الكبير ، ج ۷ ، ص ۳۷۶ ؛ اُسد الغابة ، ج ۳ ، ص ۶ .

3.ر .ك : مستدرك الوسائل ، ج ۱۸ ، ص ۸۹ ؛ مجمع الزوائد ، ج ۱۰ ، ص ۲۸۴ ؛ المعجم الكبير ، ج ۷ ، ص ۳۱۵ ؛ الإصابة ، ج ۳ ، ص ۲۹۶ .

  • نام منبع :
    پژوهشي در فرهنگ حيا
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8906
صفحه از 388
پرینت  ارسال به