فصل دوم : ويژگى هاى بى حيايى

بى حيايى داراى ويژگى هاى روانشناختى اى است كه در اين مجال ، به بيان آنها مى پردازيم :

۱ . متأثّر نشدن

فرد باحيا از اين كه در حال ارتكاب فعل قبيح ديده شود ، متأثّر مى شود ؛ امّا فرد بى حيا ، هيچ گونه تأثّرى پيدا نمى كند و از اين كه در آن حال ديده شود ، ناخشنود نمى گردد . گاه ممكن است كسى در خلوت به گناهى مشغول باشد و از اين كار ، ناخرسند نبوده ، از نظر روانى هيچ احساس ناخوشايندى نداشته باشد . همين شخص ، اگر بداند كه در منظر ديگران بوده است ، ممكن است با حالت انقباض (گرفتگى) و انكسار (آسيب پذيرى) روانى رو به رو شود . به بيان ديگر ، شخص باحيا ، نسبت به نظارت و حضور ديگران ، حسّاس است ؛ امّا شخص بى حيا نسبت به نظارت ديگران ، به هيچ عنوان حسّاس نيست و از اين كه در حال انجام دادن رفتارى زشت ديده شود ، ناراحت و نگران نمى شود . چنين افرادى ، هيچ اهمّيت نمى دهند كه در حضور ديگران ، چه مى گويند و يا ديگران ، چه قضاوتى درباره آنان دارند . به همين جهت ، در احاديث ، از اين گونه افراد با تعابير : «باكى ندارد كه مردم ، او را در حال انجام دادن كار زشت ببينند» ، ^۱ «باكى ندارد كه

عنصر ناظر ، وجود دارد ؛ ولى عنصر اوّل ـ كه «كار قبيح» باشد ـ جاى خود را به «كار نيك» داده است . در حيا از كار قبيح ، شرم مى شود و در كم رويى ، از كار نيك ؛ ولى هر دو در مسئله وجود ناظر و شرم از ناظر ، مشترك اند . بى شرمى (بى حيايى) ، از اين جهت كه در آن ، صحبت از فعل قبيح است ، شبيه حياست ؛ ولى از اين جهت كه فرد بى شرم از حضور ناظران ، شرم نمى كند ، با حيا و كم رويى تفاوت دارد .

جدول تفاوت ها و شباهت هاى حيا با كم رويى و بى شرمى

از جهت صفت
حيا
كم رويى
بى شرمى
موضوع
فعل قبيح
فعل نيك
فعل قبيح
نظارت
وجود دارد
وجود دارد
وجود دارد
شرم
هست
هست
نيست
بازدارندگى
هست
هست
نيست