329
پژوهشي در فرهنگ حيا

۰.إذا هِبتَ أمرا فَقَع فيهِ . ۱

۰.هر گاه از چيزى ترسيدى ، خود را در آن بيفكن .

۲ . آشنا كردن فرد با منافع كارى كه از آن شرم مى كند و محروميت هايى كه كم رويى در پى دارد ، مى تواند او را نسبت به ترك كم رويى تشويق كند . اگر فرد كم رو بداند چه منافعى را از دست مى دهد و چه محروميت هايى را براى خود به ارمغان مى آورد ، به احتمال زياد ، دست از آن مى كشد . به همين جهت ، رسول خدا ، برخى از امورى را كه مورد كم رويى قرار مى گيرند ، به نان خوردنْ تشبيه مى نمايَد و بدين صورت ، اهمّيت آن را بيان مى كند . ۲ يا وقتى على عليه السلاممى خواهد بگويد كه از دانستن آنچه نمى دانيد ، شرم نكنيد ، به ارزش علم و نقش آن در شخصيت و منزلت انسان ، اشاره مى كند و مى فرمايد :

۰.فَإِنَّ قيمَةَ كُلِّ امرِىً?مايَعلَمُ . ۳

۰.زيرا ارزش هر كس به آن چيزى است كه مى داند .

۳ . كمك كردن به فرد كم رو مى تواند از شرم او بكاهد . مثلاً كسى كه تازه ، وارد جمعى ناآشنا شده ، نوعى هراس و اضطراب دارد و ممكن است دچار كم رويى گردد . حال اگر كسانى كه در جلسه حاضر هستند ، باب گفتگو را باز كنند و او را به سخن بگيرند ، كم كم ، هراس او به اُنس تبديل مى شود و كم رويى وى برطرف مى گردد . به همين جهت ، حضرت على عليه السلاممى فرمايد :

۰.لِكُلِّ داخِلٍ دَهشَةٌ ؛ فَابدَؤُوا بِالسَّلامِ . ۴

۰.هر وارد شونده اى سرگشته است . پس شما (حاضران) ، آغاز به سلام كنيد .

1.نهج البلاغه ، حكمت ۱۷۵ ؛ بحار الأنوار ، ج ۷۱ ، ص ۳۶۲ .

2.«لايستحى الشيخ أن يتعلّم العلم ، كما لايستحيى أن يأكل الخبز ؛ سالخورد نبايد از آموختنْ شرم كند ، همان گونه كه از خوردن نان ، شرم نمى كند» . (الفردوس ، ج ۵ ، ص ۷۳ ، ح ۷۴۹۴)

3.غررالحكم ودررالكلم ، ح ۲۷۸۷ .

4.همان ، ح ۷۳۱۴ .


پژوهشي در فرهنگ حيا
328

به بيان ديگر ، كم رويى ريشه در ضعف دارد و عجز و ناتوانى ، منشأ خسارت هاى بسيار است . على عليه السلامسخنان حكيمانه اى در اين باره دارد . ايشان در جايى از عجز (ناتوانى) به عنوان آفت حيا ياد مى كند ۱ و از آن به عنوان عامل تضييع (تباه شدن) و فوت (از دست رفتن) خواسته ها نام مى برد ۲ و در سخن ديگرى ، آن را خوارى مى شمارد ۳ و لذا از آن به عنوان «بدترين مَركب» ياد مى كند . ۴ حال اگر حيا بر مَركب ضعف و ناتوانى بنشيند ، رهاوردى جز ضايع شدن سرمايه ها و به دست نياوردن خواسته ها و در يك كلام ، پيامدى جز محروميت نخواهد داشت .

درمان كم رويى

در درمان كم رويى ، از امور زير مى توان استفاده كرد :
۱ . اگر كم رويى ريشه در ضعف دارد ، بهترين راه درمان آن ، برطرف كردن آن ناتوانى است . بدين منظور ، بايد از روش هاى تقويت كننده جرئت ، استفاده كرد . يكى از اين روش ها ، كوچك كردن مسئله است . اين امر مى تواند به فرد كمك كند تا توان خود را متناسب با موضوع بداند و لذا از انجام دادن آن ، احساس ناتوانى نكند .
روش ديگر ، مواجه شدن با موضوع است . فرد كم رو به جهت ضعفى كه دارد ، از انجام دادن آن كار در هراس است و يكى از راه هاى رفع ترس ، مواجه شدن با موضوع ترس است . امام على عليه السلاممى فرمايد :

1.«العجز آفة ؛ ناتوانى آفت است» . (دستور معالم الحكم ، ص ۱۹)

2.«العجز سبب التضييع ؛ ناتوانى ، سبب از بين رفتن است» (غررالحكم ودررالكلم ، ح ۴۱۶) . «العجز اضاعة ؛ ناتوانى ، تباه كردن است» (همان ، ح ۱۱۸) . «العجز مضيعة ؛ ناتوانى تباه كننده است» (همان ، ح ۱۷۰) . «ثمرة العجز فوت المطلب ؛ ميوه ناتوانى ، از دست رفتن موضوع است» (همان ، ح ۴۵۹۷)

3.«العجز مهانة ؛ ناتوانى ، خوارى است» . (الخصال ، ج ۲ ، ص ۵۰۶)

4.«العجز شر مطية ؛ ناتوانى ، بدترين مَركب است» . (غررالحكم ودررالكلم ، ح ۶۵۵)

  • نام منبع :
    پژوهشي در فرهنگ حيا
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9144
صفحه از 388
پرینت  ارسال به