275
پژوهشي در فرهنگ حيا

فرزندان است . همچنين بهتر است كه اتاق هاى خواب ، از فضاى عمومى خانه كه در معرض ديد ميهمانان قرار دارد ، جدا باشد . كه البته همه اينها ، مستلزم داشتن فضاى كافى براى ساختمان سازى است .
امام صادق عليه السلام ، سه سه چيز را مايه راحتى و آسايش مؤمن دانسته كه اوّلين آن ، داشتن خانه بزرگ است . ۱ تعبيرى كه ايشان از اين گونه خانه ها نموده ، جالب توجّه است :

۰.... دارٌ واسِعَةٌ تواري عَورَتَهُ وسوءَ حالِهِ مِنَ النّاسِ . ۲

۰.... خانه وسيعى كه عورت او و ناگوارى حال او را از مردم بپوشاند .

خاصيت خانه بزرگ ، پوشيدگى آن است و بزرگ بودن خانه ، هنگامى مثبت است كه پوشندگى داشته باشد .
گذشته از منازل شخصى ، در مكان هاى عمومى نيز همين فرهنگ ، تأثيرگذار است . اگر طرّاحى مكان هاى عمومى تابع فرهنگ دينى باشد ، به گونه اى خواهد بود كه از اختلاط زن و مرد ، جلوگيرى كند . از آن جا كه فرهنگ حيا ، مستلزم جدايى زن و مرد از يكديگر و عدم اختلاط آنان است ، معمارى دينى بايد اين اصل را تسهيل كند و بناها را متناسب با آن ، طرّاحى كند . به همين جهت ، وقتى رسول خدا ، مسجد النبى را مى ساخت ، درى مخصوص زنان قرار داد و ورود و خروج مردان را از آن ، ممنوع ساخت . ۳ اين ، نمونه اى از تبعيت معمارى از فرهنگ است .
امّا معمارى برهنه و غير دينى ، بر اصل اختلاط ، پايه گذارى مى شود . اين شكل معمارى ، متناسب با فرهنگ هاى دينى نيست و كپى بردارى از آن ، فرهنگ دينى را تهديد مى كند .

1.الكافى ، ج ۵ ، ص ۳۲۸ و ج ۶ ، ص ۵۲۵ ؛ المحاسن ، ج ۲ ، ص ۶۱۰ ؛ الخصال ، ص ۱۵۹ ؛ بحار الأنوار ، ج ۷۶ ، ص ۱۴۸ .

2.همان جا .

3.ر .ك : حلية الأولياء ، ج ۱ ، ص ۳۱۳ .


پژوهشي در فرهنگ حيا
274

پيمان من خارج است . ۱ امام صادق عليه السلامنيز فرموده است كه در اين حكم ، فرقى ميان زن و مرد نيست . ۲ ايشان ، داشتن سه ديوار را كافى ندانسته و فرموده كه بهتر است چهار سمت بام ، پوشيده باشد و ارتفاع آن را از يك وجب تا دو زراع (تقريبا يك متر) ذكر كرده است . ۳ اين ويژگى در معمارى اسلامى وجود داشته و برخى محقّقان در تحليل اين پديده ، تصريح كرده اند كه اين به جهت مصون ماندن زنان از ديد نامحرم بوده است .
نكته ديگر ، پوشيدگى درونى خانه هاست و منظور ، محفوظ بودن خانواده ها در برابر ميهمانان نامحرم است . طبيعى است كه برخى ميهمانان با اعضاى خانواده ، نامحرم هستند و لذا معمارى بايد براى اين امر ، چاره اى بينديشد تا خانواده كمتر در ديدِ نامحرم قرار گيرد . معمارى پوشيده ، همه فضاى منزل را در برابر ديدگان نامحرم ، قرار نمى دهد ؛ بلكه فضاهاى خصوصى خانواده (همچون آشپزخانه ، سرويس ها و اتاق هاى استراحت) را كه معمولاً خانم ها بيشتر از آن استفاده مى كنند ، به گونه اى طرّاحى مى كند كه در معرضِ ديد نباشد . در حقيقت ، اين فضاهاى خصوصى تر را با حجابى از معمارى مى پوشانند ؛ امّا در معمارى برهنه ، چنين ملاحظاتى ديده نمى شود .
مسئله ديگر در بحث پوشيدگى درونى خانه ، پوشيدگى محلّ خواب است . محلّ خواب فرزند ، بايد جداى از والدين و ديگر فرزندان باشد . اين كار ، مستلزم داشتن اتاق هاى متعدّد است و لازمه آن ، بزرگ بودن خانه هاست و شايد به همين دليل ، «خانه بزرگ» از چيزهايى است كه مورد توجّه اسلام قرار دارد . يكى بودن فضاى خواب ، آثار به شدّت نامطلوبى در پى دارد . تعّدد مكان هاى خواب ، مفيد است و بهتر از آن ، دور بودن محلّ خواب والدين از اتاق هاى

1.الكافى ، ج ۶ ، ص ۵۳۰ ؛ بحار الأنوار ، ج ۷۶ ، ص ۱۸۸ .

2.كتاب من لايحضره الفقيه ، ج ۳ ، ص ۵۵۷ ؛ بحار الأنوار ، ج ۷۶ ، ص ۱۸۷ و ۱۸۸ .

3.همان جا .

  • نام منبع :
    پژوهشي در فرهنگ حيا
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9046
صفحه از 388
پرینت  ارسال به