اين مربوط به انعكاس امورى بود كه واقعيت داشت . و امّا اخبارى كه دروغ بوده ، مطابق با واقع نيستند ، دو ويژگى برخلاف فرهنگ حيا دارند : يكى رسواسازى و بى آبرو كردن ديگران ، و ديگرى دروغ بودن خبر . در مباحث گذشته به ويژگى اوّل پرداختيم . ويژگى دوم نيز خود ، يكى از نشانه هاى بى حيايى است . در بحث قبل ، صحبت از خبر راست بود و اين جا از خبر دروغ . انسان دروغگو ، حيا ندارد . ۱ از دروغگويى به عنوان قبيح ترينِ كارها ياد شده است . ۲ لذا رسانه دروغگو ، رسانه اى بى حياست .
نكته ديگر ، ادبيات رسانه است . گاهى ممكن است از زشت ترين كلمات و قبيح ترين جملات استفاده شود . ادبيات هتاك و فحّاش ، از مصاديق بارز بى حيايى است . گاهى علاوه بر آن كه يك خبر ، دروغ است و يا اگر دروغ نيست ، افشاگر و رسواكننده است ، از ادبياتى استفاده مى كند كه سرشار از هتّاكى و فحّاشى است . اين نيز از نشانه هاى بى حيايى يك رسانه است . حيا و فحش در برابر هم قرار دارند . ۳ همان گونه كه حيا ناشى از كرامت فرد است ، زشتگويى از پستى فرد است ؛ هتّاكى و فحّاشى سلاح افراد پست است . ۴ انسان كريم ، هرگز از چنين ادبياتى استفاده نمى كند . ۵
پيام حيا
رسانه مى تواند به صورت ترويج كننده حيا و شرم درآيد . هر چند گام اوّل ، آن است كه پيام رسانه ، بى حيا نباشد ، امّا گام هاى بعدى آن است كه «پيام حيا» را
1.امام على عليه السلام : لاحياء للكذاب ؛ دروغگو حيا ندارد» . (غررالحكم و دررالكلم ، ح ۱۰۴۹)
2.ر . ك : ميزان الحكمة ، ج ۱۱ ، ص ۵۱۲۲ (الكذب أدنى الأخلاق) .
3.ر . ك : الأمالى ، مفيد ، ص ۱۶۷ ؛ سنن ابن ماجة ، ج ۲ ، ص ۱۴۰۰ ؛ كنز العمال ، ج ۳ ، ص ۵۵۹ .
4.امام باقر عليه السلام فرمود : «سلاح اللئام قبيح الكلام» . (سفينة البحار ، ج ۲ ، ص ۳۴۶)
5.امام على عليه السلام فرمود : «ما أفحش كريم قطّ ؛ شخص بزرگوار ، هرگز فحش نمى دهد» . (مستدرك الوسائل ، ج ۲ ، ص ۳۳۹) .