گذشته از اين كه با كامل بودن عيار حياى جامعه ، نهان هاى جامعه مصونيت پيدا مى كنند ، گم نامى هاى جامعه نيز ـ كه ويژه كلانْ شهرهاست ـ مصونيت مى يابند . در جاى خود گفتيم كه الگوى دينى شهرنشينى ، مانع بروز پديده گم نامى است ؛ ^۱
امّا اگر به هر دليلى پديده گم نامى به وجود آيد ، حياى از خداوند ، مى تواند اين وضعيت را پاك نگه دارد و از آلوده شدن آن جلوگيرى مى كند .

حيا و رعايت حقوق همسايگى

در شهر حيا ، حقوق همسايگان به خوبى رعايت مى شود . مردان حيا ، كوتاهى در حقّ همسايه را قبيح و مايه شرمسارى مى دانند . ^۲ به همين جهت ، حيا ، عامل مهمّى در حفظ حقوق همسايگان است . اهل حيا براى همسايه حرمت قائل اند . رسول خدا فرموده است :

۰.حُرمَةُ الجارِ عَلَى الجارِ كَحُرمَةِ اُمِّهِ . ^۳

۰.حرمت همسايه بر همسايه ، همانند حرمت مادر اوست .

همان گونه كه انسان هاى باحيا ، براى مادر خود ، احترام قائل اند ، براى همسايه نيز احترام قائل اند . به راستى با حاكميت چنين فرهنگى در يك جامعه ، چه رابطه اى ميان همسايه ها برقرار خواهد شد ؟ در چنين فرهنگى ، هر كار قبيحى ، قبيح است و انجام دادن آن در حقّ هر كسى ، زشت و ناپسند ؛ امّا اگر نسبت به همسايه باشد ، ده بار قبيح تر از است . مثلاً سرقت از خانه همسايه ، قبيح تر از سرقت از ده خانه ديگر است و يا نگاه بد به ناموس همسايه داشتن ،

۰.مَن سَتَرَ مُسلِما ، سَتَرَهُ اللّهُ فِي الدُّنيا وَالآخِرَةِ . ^۱

۰.هر كه نسبت به مسلمانى پرده پوشى كند ، خداوند در دنيا و آخرت ، در كارِ او پرده پوشى مى كند .

۰.امام صادق عليه السلام نيز فرموده است :مَن سَتَرَ عَلى مُؤمِنٍ عَورَةً يَخافُها ، سَتَرَ اللّهُ عَلَيهِ سَبعينَ عَورَةً مِن عَوراتِ الدُّنيا وَالآخِرَةِ . ^۲

۰.هر كه سرّ مؤمنى را كه از فاش شدن آن بيمناك است ، بپوشاند ، خداوند ، هفتاد زشتى از زشتى هاى دنيا و آخرت او را مى پوشاند .

امّا در شهر بى شرمى ، آنچه پنهان است ، آشكار مى گردد و بدين وسيله ، زشتى ها نمايان مى شوند و صحنه علنى جامعه آلوده مى گردد .

حيا و پاكى خلوت شهر

شهر حيا ، اگر از بالاترين حدّ حيا برخوردار باشد ، خلوت ها و نهان هاى آن نيز پاك و عارى از زشتى خواهد بود . جامعه ، يك صحنه علنى دارد و يك لايه نهانى . اگر عيار حياى جامعه در حدّ «حياى از مردم» باشد ، صحنه علنى جامعه ، پاك و پيراسته خواهد بود ، با آن كه ممكن است لايه هاى زيرين و نهانى جامعه ، آلوده باشد . امّا اگر عيار حياى جامعه كامل باشد و مردم به درجه «حياى از خداوند» رسيده باشند ، خلوت ها و نهان هاى جامعه نيز پاك و پيراسته خواهد شد و اين ، بهترين وضعيت است . اين مسئله به طور مفصّل در فصل «حيا و خلوت» مطرح شد و نيازى به تكرار آن نيست . تنها به اين نكته توجّه مى دهيم كه تأثيرات اجتماعى حيا چيست و نقش هر مرتبه از مراتب حيا چه اندازه خواهد بود .