239
پژوهشي در فرهنگ حيا

مردان باغيرت ، مراقب وضعيت خانواده اند و از رفتارى كه مخالف شئون اخلاقى خانواده باشد ، جلوگيرى مى كنند . مسئله اجازه گرفتن زن از مرد به هنگام خروج از منزل ، در همين راستا قابل تحليل است . مرد ، بيشتر و بهتر مى تواند احساس مردها را درك كند و ممكن است بهتر از زن بتواند تشخيص دهد كه چه وضعيتى ممكن است تحريك كننده و وسوسه برانگيز باشد . زنان با استفاده از اين امتياز مى توانند وضعيت خود را به گونه اى سامان دهند كه تحريك آميز نباشد .
از ديدگاه حضرت على عليه السلاماختلاط زن و مرد در خيابان و ايجاد صحنه هاى منافى با حيا ، به دليل كوتاهى مردان در انجام دادن اين وظيفه است . وقتى به ايشان گزارش رسيد كه در منطقه عراق ، زنان در راه ها با مردان برخورد مى كنند ، رو در رو مى شوند و حتّى به يكديگر تنه مى زنند ، مردان را خطاب قرار داد و آنان را به خاطر بى غيرتى شان سرزنش كرد و فرمود : «آيا شرم نمى كنيد ؟» . ۱
وجود چنين پديده اى ، نشانه بى غيرتى مرد و مايه شرمسارى است . در شهر حيا ، غيرت و حياى مردان كمك مى كند تا چنين صحنه هاى زشتى به وجود نيايند . همچنين اگر در برخى رواياتْ توصيه شده كه اگر لباس هاى شيك ، جذّاب و زيبا ، سبب خودنمايى زنان در برابر نامحرم مى شود ، از خريد آنها خوددارى كنيد ، ۲ در حقيقت ، بر مسئله مسئوليت داشتن مردان در جلوگيرى از

1.«يا أهل العراق ! نبئت أن نسائكم يدافعن الرجال فى الطريق . أما تستحيون ؟ ؛ اى اهل عراق ! با خبر شدم كه زنان شما در راه ها مزاحم مردان مى شوند ! آيا شرم نمى كنيد ؟» (الكافى ، ج ۵ ، ص ۵۳۷ ، ح ۶ ؛ مشكاة الأنوار ، ص ۴۱۷) . در روايت ديگرى از امام صادق عليه السلام آمده كه على عليه السلامفرمود : يا أهل العراق ! نبئت أن نسائكم يوافقن الرجال فى الطريق . أما تستحيون ؟! وقال : لعن اللّه من لايَغار ؛ اى اهل عراق ! با خبر شدم كه زنان شما در راه ها همدوش مردان مى شوند ! آيا شرم نمى كنيد ؟ و فرمود : نفرين خدا بر كسى كه غيرت ندارد !» (المحاسن ، ج ۱ ، ص ۱۱۵ ؛ بحار الأنوار ، ج ۷۹ ، ص ۱۱۵)

2.ر .ك : كنز العمال ، ج ۱۶ ، ص ۳۷۲ ، ح ۴۴۹۵۲ ؛ الجامع الصغير ، ج ۱ ، ص ۱۵۱ ؛ المعجم الأوسط ، ج ۸ ، ص ۱۶۵ ؛ مجمع الزوائد و منبع الفوائد ، ج ۵ ، ص ۱۳۸ ؛ مستدرك الوسائل ، ج ۱۴ ، ص ۱۸۲ و ۲۶۰ ؛ النوادر ، راوندى ، ص ۱۷۹ ؛ بحار الأنوار ، ج ۱۰۳ ، ص ۲۵۰ .


پژوهشي در فرهنگ حيا
238

اين ، نشان مى دهد كه غيرت و اقتدار مرد ، تا چه اندازه در حفظ حريم زن ، تأثيرگذار است .
به هر حال ، همراه بودن مرد مَحرم با زن ، يكى از شيوه هايى است كه مى تواند از آلودگى هاى اجتماعى جلوگيرى كند . به همين جهت ، توصيه شده است كه زنان ، بدون حضور مرد محرم ، با مردان نامحرم ، خلوت نكنند . ۱ اين خلوت كردن ، ممكن است براى درمان بيمارى يا مشاوره و كارهايى از اين قبيل باشد ؛ امّا به هر حال ، حضور مرد محرم ، خطرهاى احتمالى را كاهش مى دهد . همچنين توصيه شده است كه زن ، بدون مرد محرم ، به مسافرت نرود . ۲ حتّى رسول خدا ، يكى از مسلمانان را كه براى اعزام به جبهه ثبت نام كرده بود ، از شركت در جنگ به اين جهت معاف كرد كه همسر او به تنهايى در راه حج بود . ۳ اين ، نشانگر مخاطره آميز بودن تنها بودن زن ، و اهمّيت همراهى مرد محرم با اوست .

مسئوليت مردان

تاكنون مسئوليت زنان را در توليد نكردن صحنه هاى قبيح و آلوده نساختن فضاى بصرى جامعه بيان كرديم ؛ امّا اين مسئوليت ، محدود به زنان نيست . مردان نيز در جلوگيرى از خلق صحنه هاى نازيبا و آلوده توسط زنان ، نقش دارند . اين وظيفه تا پيش از ازدواج زن ، به طور عمده با پدر اوست و پس از ازدواج ، با شوهر او . در انجام دادن اين وظيفه ، وجود صفت ديگرى به نام «غيرتْ» ۴ ضرورى است .

1.ر .ك : بخش دوم ، فصل اوّل : حيا و خلوت .

2.ر . ك : السنن الكبرى ، ج ۳ ،ص ۱۳۸ ـ ۱۳۹ ؛ مسند ابن حنبل : ج ۳ ، ص ۲۱ (ح ۷۲۲۶) وص ۵۴ (ح ۷۴۱۸) .

3.ر . ك : صحيح مسلم ، ج ۴ ، ص ۱۰۴ .

4.مرحوم علامه سيدمحمّد حسين طباطبايى در تعريف «غيرت» آورده است : «غيرت ، يكى از صفات پسنديده اخلاقى و از ملكه هاى فضيلتمندى است و عبارت است از تغيير حالت عادى انسان و برانگيخته شدن وى براى دفاع و انتقام به هنگام تجاوز بيگانه به آنچه براى فرد ، محترم است و آن را مايه كرامت خود مى داند (مانند دين يا آبرو يا مقام) . هيچ انسانى ـ هرگونه كه فرض شود ـ از اين صفت غريزى تهى نيست و لذا مى توان گفت كه از فطريات انسان است» . (الميزان فى تفسير القرآن ، ج ۴ ، ص ۱۷۵) .

  • نام منبع :
    پژوهشي در فرهنگ حيا
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8991
صفحه از 388
پرینت  ارسال به