بيشتر و بيشتر فاصله مى گيرد . اين را مى توان در شدّت و ضعف وسوسه هاى نفسانى در حالت هاى ياد شده ، مشاهده كرد . دورى و نزديكى شيطان ، دورى و نزديكى مكانى نيست ؛ بلكه به معناى كاهش و افزايش وسوسه ها و ميزان تأثيرگذارى آنهاست . به موازات افزايش تعداد حاضران ، تأثير وسوسه هاى شيطان نيز كاهش مى يابد و به موازات كاهش تعداد افراد ، تأثير وسوسه هاى شيطان افزايش مى يابد .
به بيان ديگر ، هر چه قلمرو انسان از انسان هاى شريفْ پُرتر شود ، شيطان از آن ، دورتر مى شود و هر چه از انسان هاى شريفْ تهى تر گردد ، شيطان به آن ، نزديك تر مى شود و فضاى بيشترى را اشغال مى كند . در اين زمينه ، روايت هاى متعدّدى از رسول خدا نقل شده است ، از جمله اين روايت كه :
۰.فَإِنَّ الشَّيطانَ مَعَ الواحِدِ وهُوَ مَعَ الاِثنَينِ أبعَدُ . ۱
۰.شيطان ، همراه انسانِ تنهاست ، و از دو نفر ، دورتر است .
پس هر چه حضور ديگران كم رنگ تر شود ، تسلّط شيطان بر انسان ، بيشتر مى شود . شيطان در وضعيت تنهايى انسان ، ويژگى هايى دارد كه مى تواند تصويرگر خطر شيطان در اين موقعيت باشد : يكى « شدّت اهتمام » وى براى وسوسه كردن انسان . نبود ديگران ، احتمال «وسوسه پذيرى» را افزايش مى دهد و اميد شيطان را براى گم راهى انسان ، بيشتر مى كند و به همين جهت ، اهتمام او به فريب بشر نيز افزايش مى يابد . امام باقر عليه السلام با اشاره به اين حقيقت مى فرمايد :
۰.إنَّ الشَّيطانَ أشَدُّ ما يَهُمُّ بِالإِنسانِ حينَ يَكونُ وَحدَهُ خالِيا . ۲
۰.شديدترين اهتمام شيطان به انسان ، هنگامى است كه تنها و در خلوت است .
