۴ . شُرب خَمر

يكى از امورى كه حيا را از بين مى برد و موجب بى حيايى مى گردد ، نوشيدن شراب است . ^۱ امام رضا عليه السلام ، كاهش قدرت بازدارى را يكى از پيامدهاى نوشيدن شراب معرّفى مى كند . ^۲ مشروبات الكلى ، كاركردهاى قشر مخ يا كُرتكس را دچار وقفه مى كند . قشر مخ ، مسئول كاركردهاى انسانى و بالاى مغز (مانند : تفكر انتزاعى ، گفتار ، رفتار اختيارى ، بازدارى و مهار) است . يكى از آثار زيانبار الكل ، اين است كه با مصرف كم و يكى دو بار نوشيدن ، كاركردهاى قشر مخ ، بخصوص مهار رفتارهاى ضد اجتماعى ، دچار وقفه مى شود و «اثر ضد بازدارى» ^۳ به وجود مى آورد . با مصرف مقدار كم الكل ، فرد ، موقّتا منع و بازدارى اجتماعى را فراموش مى كند و به كارهايى دست مى زند كه در شرايط عادى از انجام دادن آنها ابا دارد . ^۴ پروا نداشتن و ابا نداشتن ، يعنى بى حيايى . شرابخوارى ، عقل را تعطيل مى كند ^۵ و قدرت بازدارندگى را كاهش مى دهد . حرمت مشروب هم به دليل پاسدارى از عقل است . امام على عليه السلامدر اين باره مى فرمايد :

۰.فَرَضَ اللّهُ ... تَركَ شُربِ الخَمرِ تَحصينا لِلعَقلِ . ^۶

۰.خداوند ، ترك شرب خمر را به جهت حفظ عقل ، واجب كرد .

پوشيدن لباس ، جامه حيا بر تن نمى شود و يا به طور كامل بر تن نمى شود و اين روند كاهش ، در طول تجربه هاى متعدّد ، ادامه پيدا مى كند .
راه جلوگيرى از كاهش حيا ، حذف تجربه هاى كاهنده نيست . لازم نيست خلوت هاى زناشويى به طور كلّى حذف شوند و يا آموزش پزشكى تعطيل شود تا حيا حفظ گردد ؛ ولى زن و شوهرها مى توانند پس از خلوت ، به حالت اوّل برگردند . دانشجويان پزشكى نيز مى توانند پس از كلاس آموزش به حالت اوّل برگردند و آنچه را ديده و يا شنيده اند و آنچه را كه مربوط به اين اوقات خاص است ، در همان قلمرو نگه داشته ، به ديگر قلمروهاى زمان سرايت ندهند .

۳ . شكسته شدن حرمت

وجود حرمت ميان فرد و ناظران ، عامل برانگيختگى حياست . حضور كسى شرم برانگيز است كه براى فرد ، داراى حرمت و احترام باشد . اگر ميان آنان حرمتى وجود نداشته باشد ، شرمى هم وجود نخواهد داشت . به همين جهت ، امام كاظم عليه السلامتوصيه كرده است كه :

۰.لاتُذهِبِ الحِشمَةَ بَينَكَ وبَينَ أخيكَ . أبقِ مِنها فَإِنَّ ذَهابَها ذَهابُ الحَياءِ . ^۱

۰.حرمت ميان خود و برادرت را از ميان نبر . چيزى از آن را باقى بگذار ؛ چرا كه از ميان رفتن حرمت ، از ميان رفتن حياست .

بنا بر اين ، يكى از عوامل بى حيايى ، بى آبرو شدن افراد است . از همين جا مى توان به تأثير منفى فاش كردن اسرار ، عيبجويى و رسواسازى ديگران پى برد . امورى از اين دست ، سبب از ميان رفتن حرمت و آبروى فرد مى شود و حياى او را برطرف مى سازد . به همين جهت ، توصيه فراوان شده كه اسرار ديگران را فاش نسازيد و كسى را رسوا نكنيد ؛ بلكه بالاتر از اين ، توصيه شده است كه عيوب ديگران را بپوشانيد .