297
پژوهشي در فرهنگ حيا

برخى از اين موارد مى پردازيم :
۱ . گاهى انسان با كسانى مواجه مى شود كه آنان را نمى شناسد . ادب اسلامى در اين است كه در چنين وضعيتى ، نخستْ افراد به يكديگر سلام كنند و سپس با هم آشنا شوند . مثلاً نام يكديگر را بپرسند و از شغل هم باخبر شوند و بدانند هر يك اهل چه منطقه اى هستند و چيزهايى از اين قبيل . اين كار ، آرام آرام ، لايه ها و پرده هاى غريبى و نا آشنايى را كنار مى زند و بدين طريق ، سبب آشنايى را فراهم مى كند . ممكن است مدّت همراهى كوتاه باشد ؛ ولى اين ، نبايد بر فرايند آشنا شدن ، تأثير منفى بگذارد . آشنا شدن ، متوقّف بر همراهى طولانى مدّت نيست . گاهى ممكن است دو نفر در يك صف با هم برخورد كنند و يا با هم همسفر باشند و يا در يك مكان عمومى يكديگر را ببينند و ... . در هر صورت ، آنان مى توانند آن گونه كه بيان شد ، با هم ارتباط برقرار كنند .
افراد كم رو ، از انجام دادن چنين كارى عاجزند . آنان نمى توانند بابِ گفتگو را باز كنند و با فرد مقابل ، آشنا شده ، هم صحبت گردند . ناآشنايى ، آن چنان ديوار بزرگ و سختى به نظرشان مى آيد كه توان شكستن آن را ندارند . روزى رسول خدا براى اصحاب خود از ناتوانى سخن مى گفت . دومين نوع عجز كه ايشان برشمرد ، اين بود :

۰.الثّانِيَةُ أن يَصحَبَ الرَّجُلُ مِنكُمُ الرَّجُلَ أو يُجالِسَهُ يُحِبُّ أن يَعلَمَ مَن هُوَ و مِن أينَ هُوَ فَيُفارِقَهُ قَبلَ أن يَعلَمَ ذلِكَ . ۱

۰.قِسم دوم ، آن است كه كسى با كسى همراه شود و يا همنشين گردد و دوست داشته باشد بداند او كيست و اهل كجاست ؛ ولى قبل از آن كه بداند ، از او جدا شود .

گاهى فرد كم رو ، نسبت به طرف مقابل خود ، احساس علاقه و كشش درونى

1.الكافى ، ج ۲ ، ص ۶۷۱ ؛ مسائل على بن جعفر ، ص ۳۲۹ .


پژوهشي در فرهنگ حيا
296

۰.امام على عليه السلامنيز فرموده است :كُلُّ مُتَكَبِّرٍ حَقيرٌ . ۱

۰.هر متكبّرى خوار (خودْكم بين) است .

۰.همچنين آن حضرت فرموده است :ماتَكَبَّرَ إلاّ وَضيعٌ . ۲

۰.تكبّر نمى ورزد ، مگر كسى كه پست است .

۰.و نيز از ايشان روايت شده :لايَتَكَبَّرُ إلاّ وَضيعٌ خامِلٌ . ۳

۰.تكبّر نمى ورزد ، مگر شخص فرومايه بى نام ونشان .

در روايت اخير ، نكته ظريفى آمده است و آن اين كه افرادى كه شناخته شده نيستند ، به سمت تكبّر رو مى آورند تا ضعف و حقارت خود را جبران كنند . در حقيقت ، تكبّر ، شيوه اى دفاعى در برابر ضعف و ناتوانى است . بنا بر اين ، دو گونه ضعف وجود دارد : ضعف عريان و ضعف پنهان . بر همين اساس ، كم رويى ها نيز به دو شكل بروز مى كنند . در شكل اوّل ، به وضوح مى توان ضعف را در رفتار فرد ، مشاهده كرد ؛ امّا در شكل دوم ، كم رويى همراه با تكبّر و خودْ برتربينى است . در اين قِسم ، تكبّر فرد ، كم رويى را القا مى كند و البته ، تكبّر نيز وضعيتى است كه ضعف و ناتوانى ، آن را به فرد ، تحميل كرده است .

۱ . ناتوانى عريان

كم رويى ناشى از ضعفِ (ناتوانى) عريان ، موارد متعددى را شامل مى شود كه مى توان آنها را در زندگى روزمره پى جويى كرد . در اين جا به بررسى و معرّفى

1.غررالحكم ودررالكلم ، ح ۶۸۳۷ .

2.همان ، ح ۹۴۶۷ .

3.همان ، ح ۱۰۸۰۸ .

  • نام منبع :
    پژوهشي در فرهنگ حيا
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9222
صفحه از 388
پرینت  ارسال به