255
پژوهشي در فرهنگ حيا

ابلاغ كند ؛ يعنى آنچه را ارسال مى كند ، پيامى باشد كه به طور مستقيم يا غير مستقيم ، حيا را ترويج نمايد . اين ، چيزى است كه شايد به ندرت بتوان براى آن نمونه پيدا كرد . كدام رسانه را مى توان يافت كه پيام حيا را تبليغ كند ؟ امروزه حيا با همه زيبايى و كاركردى كه دارد ، يك سخن فراموش شده است . امروز را مى توان « دوران غربت حيا » در رسانه دانست . هر چند رسانه هاى ايران را در مقايسه با ديگر رسانه هاى جهان ، مى توان از نجيب ترين و پاك ترين رسانه ها دانست ؛ امّا با اين حال ، حيا براى همه و از جمله براى رسانه ها يك موضوع ناشناخته است . تا چه اندازه حيا را مى شناسند ؟ و تا چه اندازه از قلمروهاى آن آگاه اند ؟ و آيا حيا در رسانه هاى ما سير صعودى دارد يا سير نزولى ؟ و ...
به هر حال ، براى رشد حيا در جامعه ، تبليغ آن ، يك ضرورت است و براى تبليغ حيا ، شناخت صحيح آن لازم است . بايد حيا را به درستى شناخت و آن را به پيام هاى رسانه اى تبديل كرد و سپس ، مردم را با آن آشنا نمود . اگر حيا موضوع تبليغ رسانه ها قرار گيرد ، مى تواند به گسترش فرهنگ حيا و ريشه دار شدن آن ، كمك فراوانى نمايد . بخش فراوانى از غربت حيا در زندگى بشر ، به دليل ناشناخته بودن آن است . رسانه در شكست اين غربت و انزوا ، مى تواند نقش مهمّى ايفا كند . شايد در مقطع كنونى كه حيا يك ضدّ ارزش معرفى مى شود ، رسالت رسانه ها مضاعف گردد .


پژوهشي در فرهنگ حيا
254

اين مربوط به انعكاس امورى بود كه واقعيت داشت . و امّا اخبارى كه دروغ بوده ، مطابق با واقع نيستند ، دو ويژگى برخلاف فرهنگ حيا دارند : يكى رسواسازى و بى آبرو كردن ديگران ، و ديگرى دروغ بودن خبر . در مباحث گذشته به ويژگى اوّل پرداختيم . ويژگى دوم نيز خود ، يكى از نشانه هاى بى حيايى است . در بحث قبل ، صحبت از خبر راست بود و اين جا از خبر دروغ . انسان دروغگو ، حيا ندارد . ۱ از دروغگويى به عنوان قبيح ترينِ كارها ياد شده است . ۲ لذا رسانه دروغگو ، رسانه اى بى حياست .
نكته ديگر ، ادبيات رسانه است . گاهى ممكن است از زشت ترين كلمات و قبيح ترين جملات استفاده شود . ادبيات هتاك و فحّاش ، از مصاديق بارز بى حيايى است . گاهى علاوه بر آن كه يك خبر ، دروغ است و يا اگر دروغ نيست ، افشاگر و رسواكننده است ، از ادبياتى استفاده مى كند كه سرشار از هتّاكى و فحّاشى است . اين نيز از نشانه هاى بى حيايى يك رسانه است . حيا و فحش در برابر هم قرار دارند . ۳ همان گونه كه حيا ناشى از كرامت فرد است ، زشتگويى از پستى فرد است ؛ هتّاكى و فحّاشى سلاح افراد پست است . ۴ انسان كريم ، هرگز از چنين ادبياتى استفاده نمى كند . ۵

پيام حيا

رسانه مى تواند به صورت ترويج كننده حيا و شرم درآيد . هر چند گام اوّل ، آن است كه پيام رسانه ، بى حيا نباشد ، امّا گام هاى بعدى آن است كه «پيام حيا» را

1.امام على عليه السلام : لاحياء للكذاب ؛ دروغگو حيا ندارد» . (غررالحكم و دررالكلم ، ح ۱۰۴۹)

2.ر . ك : ميزان الحكمة ، ج ۱۱ ، ص ۵۱۲۲ (الكذب أدنى الأخلاق) .

3.ر . ك : الأمالى ، مفيد ، ص ۱۶۷ ؛ سنن ابن ماجة ، ج ۲ ، ص ۱۴۰۰ ؛ كنز العمال ، ج ۳ ، ص ۵۵۹ .

4.امام باقر عليه السلام فرمود : «سلاح اللئام قبيح الكلام» . (سفينة البحار ، ج ۲ ، ص ۳۴۶)

5.امام على عليه السلام فرمود : «ما أفحش كريم قطّ ؛ شخص بزرگوار ، هرگز فحش نمى دهد» . (مستدرك الوسائل ، ج ۲ ، ص ۳۳۹) .

  • نام منبع :
    پژوهشي در فرهنگ حيا
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9219
صفحه از 388
پرینت  ارسال به