243
پژوهشي در فرهنگ حيا

بصرى دانسته مى شود . در شهر حيا ، نه زن و نه مرد ، هيچ كدام تن به اين كار زشت نمى دهند ؛ هم انجام دادن آن را شرم آور مى دانند و هم از نگاه كردن به آن ، شرمنده مى شوند . شهروندان بى شرمى كه خود را به شكل جنس مخالف درآورند ، مورد نفرين رسول خدا قرار گرفته اند . ۱
بُعد ديگرى از فضاى بصرى جامعه ، رفتار افراد در برخورد با يكديگر است . فارغ از اين كه چه سخنانى ميان افراد ، رد و بدل شود ، و فارغ از اين كه چه نيّتى در پسِ رفتار داشته باشند ، «فيزيك رفتار» در برخوردها متفاوت است . اگر فقط تصوير بدون صدا از رفتارها به نمايش گذاشته شود ، تفاوت رفتارهاى مؤدّبانه و رفتارهاى غير مؤدّبانه قابل مشاهده است . به بيان ديگر ، از فاصله دور مى توان تشخيص داد كه مثلاً رفتار دو نفر در مقابل يكديگر دوستانه است يا دشمنانه . اين ، بدان جهت است كه ميان رفتارهاى محترمانه و غير محترمانه ، تفاوت وجود دارد . رفتارهاى محترمانه ، نمايى زيبا ، نرم و چشمنواز دارند و رفتارهاى غيرمحترمانه ، نمايى زشت ، سخت و آزاردهنده . آيا داورى بصرى انسان ها از اين دو گونه رفتار ، يكسان است ؟ انسان ها از مشاهده كدام يك از اين دو گونه رفتار ، لذّت مى برند ؟ و از كدام يك متنفر مى شوند ؟ تصوّر كنيد در جامعه اى رفتارهاى مؤدّبانه و محترمانه فراگير باشد . در اين صورت ، نماى جامعه و جلوه هاى بصرى آن ، چه شكلى خواهد داشت ؟ اكنون تصوّر كنيد كه رفتارهاى غير مؤدّبانه و غير محترمانه در جامعه اى حاكم گردد . در اين صورت ، نماى جامعه و جلوه هاى بصرى آن ، چه شكلى خواهد داشت ؟ به خوبى روشن است كه رعايت ادب و احترام در حوزه رفتار ، چه تأثيرى در ظاهر رفتارها دارد . همان

1.در دعائم الإسلام آمده : «ولعن المذكرات من النساء والمؤنثين من الرجال ؛ و نفرين كرد زنان مردنما و مردان زن نما را» (ج ۲ ص ۲۱۵ ، ح ۷۶۹) . رسول خدا نيز فرموده است : «لعن اللّه المذكرات من النساء والمؤنثين من الرجال ؛ نفرين خدا بر زنان مردنما و مردان زن نما» . (المصنف ، عبدالرزاق ، ج ۴ ، ص ۳۱۹ ، ح ۷۹۳۱)


پژوهشي در فرهنگ حيا
242

در طرف مقابل ، زنان شهر حيا نيز از نگاه كردن به نامحرم پرهيز مى كنند . وظيفه چشمپوشى از گناه و مصرف نكردن صحنه هاى توليد شده توسط مردان بى شرم ، مخصوص مردان نيست . زنان باحيا نيز از نگاه كردن به نامحرم ، خوددارى مى كنند . اين مطلب در قرآن كريم به صراحت آمده است :
وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَـتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَـرِهِنَّ . ۱
هر جا كه صحنه شرم آورى توليد شود ، وظيفه ديگران ، اعم از زن و مرد ، اين است كه از نگاه كردن به آن ، خوددارى كنند . به همين جهت ، رسول خدا ، زنان را از نگاه كردن به مردان ، نهى كرده است . ۲ رت در پاسخ فرمود :

۰.أفَعَمياوانِ أنتُما ؟! ألَستُما تُبصِرانِهِ ؟! ۳

۰.آيا شما دو نفر هم كوريد ؟! آيا شما او را نمى بينيد ؟!

بنا بر اين ، همان گونه كه از حضرت زهرا عليهاالسلام نقل شده است ، خير زن ، تنها در اين نيست كه هيچ نامحرمى او را نبيند ؛ بلكه در اين است كه او نيز مرد نامحرمى را نبيند . ۴
چيز ديگرى كه ممكن است فضاى بصرى جامعه را آلوده سازد ، اين است كه مردان به شكل زنان درآيند و زنان به شكل مردان . اين پديده در فرهنگ غرب ، رواج دارد ؛ امّا براساس فرهنگ حيا ، اين كار ، يك فعل نابه هنجار و يك آلاينده

1.نور ، آيه ۳۱ .

2.ر . ك : دعائم الإسلام ، ج ۲ ، ص ۲۱۵ (ح ۷۹۳) .امّ سلمه مى گويد : روزى من و ميمونه ، نزد رسول خدا بوديم كه فرد نابينايى بر ايشان وارد شد . حضرت به ما فرمود : «به پشت پرده برويد» . با تعجّب گفتيم : مگر نه اين است كه او كور است و ما را نمى بيند ؟! حضرت در پاسخ فرمود :

3.وسائل الشيعة (طبع مؤسسة آل البيت) ، ج ۱۴ ، ص ۱۷۲ ؛ مكارم الأخلاق ، ص ۲۳۳ ؛ بحار الأنوار ، ج ۱۰۴ ، ص ۳۷ .

4.«ما من شى ء خير للمرأة من أن لاترى رجلاً ولا تراها ؛ براى زن ، هيچ چيز بهتر از اين نيست كه نه مردى را ببيند و نه مردى او را ببيند» . (دعائم الإسلام ، ج ۲ ، ص ۲۱۵ ، ح ۷۹۳)

  • نام منبع :
    پژوهشي در فرهنگ حيا
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9335
صفحه از 388
پرینت  ارسال به