237
پژوهشي در فرهنگ حيا

كاربرد دارد و بهتر است زنان ، پشت سرِ مردان حركت كنند .
تدبير ديگر ، «حركت از كنار راه» است . وسط راه ها معمولاً دو ويژگى دارد : يكى شلوغ بودن و ديگرى در ديد بودن . شلوغى ممكن است سبب برخورد زن و مرد نامحرم با يكديگر شود و لذا حركت از كنار مسير ـ كه معمولاً خلوت تر است ـ راه مناسبى براى جلوگيرى از اين پيشامد است . همچنين حركت زن از وسط مسير ، ممكن است او را بيشتر در ديد نامحرم قرار دهد . اگر تصوّر كنيم كه مسير حركت ، خلوت است و برخوردى پيش نمى آيد ، باز هم حيا حكم مى كند كه زن از كنار راه حركت كند تا كمتر در ديد نامحرم قرار بگيرد . به همين جهت ، رسول خدا فرموده است :

۰.لَيسَ لِلنِّساءِ مِن سَرَواتِ الطَّريقِ شَيءٌ ولكِنَّها تَمشي في جانِبِ الحائِطِ وَالطَّريقِ . ۱

۰.ميانه راه براى زنان نيست ؛ بلكه بايد از كنار ديوار و جاده حركت كنند .

تدبير ديگر ، « استفاده از همراه » در هنگام خروج از منزل است . اين همراه ، ممكن است زن باشد يا مرد . دو زن ، كمتر از يك زن مورد ، تعرّض قرار مى گيرند ، بخصوص اگر زن همراه ، سنّ بيشترى داشته باشد . بهترين وضعيت ، همراه بودن مرد مَحرم است . زنانى كه همراه مرد محرم ، بخصوص همسر خود از منزل خارج مى شوند ، بسيار كمتر از وقتى كه به تنهايى بيرون مى آيند و يا همراه زن ديگرى هستند ، مورد تعرّض قرار مى گيرند . در اين وضعيت ، «غيرت» و «اقتدار» مرد ، سپرى دفاعى براى زن است كه طمع نامحرم را از بين مى برد و حتّى انديشه تعرض را از ذهنش مى زدايد . البته در جوامعى كه غيرت در آنها وجود ندارد ، حضور مرد ، شايد چنين تأثيرى نداشته باشد و لذا ممكن است زن با مردان نامحرم ، تماس برقرار سازد و مرد هم واكنشى نشان ندهد .

1.الكافى ، ج ۵ ، ص ۵۱۸ ـ ۵۱۹ ؛ الخصال ، ص ۵۸۵ ؛ معانى الأخبار ، ص ۱۵۶ ؛ مستدرك الوسائل ، ج ۱۴ ، ص ۲۶۴ ، (ح ۱۶۶۶۳) ؛ كنزالعمّال ، ج ۱۶ ، ص ۳۹۱ (ح ۴۵۰۶۲) و ص ۳۹۲ (ح ۴۵۰۶۳) . همين سخن از امام كاظم عليه السلامنيز نقل شده است : كتاب من لايحضره الفقيه ، ج ۳ ، ص ۵۶۱ (ح ۴۹۲۷) .


پژوهشي در فرهنگ حيا
236

ممكن است يك زن رهگذر در ديد يك نامحرم قرار داشته باشد ، بسته به ميزان سرعت زن است . هر چه سرعت حركتْ كمتر باشد ، زمان بيشترى در حوزه نگاه نامحرم قرار دارد و هرچه سرعتْ بيشتر باشد ، اين زمان ، كاهش مى يابد .
تدبير ديگر ، «تأخّر مكانى» است . قرار گرفتن زنان در پشت سرِ مردان ، آنان را از ديد آنان ، دور نگه مى دارد . در اجتماعات ، اين تدبير مى تواند مانع اختلاط زن و مرد شود و در عين حال ، زنان را از ديد مردان ، خارج مى سازد . در مسير حركت نيز بهتر است كه زنان ، جلوتر از مردان نباشند . وقتى رسول خدا شنيدند كه در راه ها و مسيرها ، زنان و مردان به صورت مختلط حركت مى كنند ، توصيه كردند كه زنان ، پشت سرِ مردان حركت نمايند . ۱ حضرت موسى عليه السلامنيز پشت سرِ دختر شعيب عليه السلامحركت نكرد و از وى خواست كه او را در يافتن مسير ، با پرتاب سنگ ، راهنمايى كند . ۲
اختلاط ، براى عفّت و پاكى خطرساز است و راه حلّ آن ، جداسازى مردان و زنان از يكديگر است . اين جداسازى مى تواند به دو صورت باشد : جلو قرار گرفتن زنان يا جلو قرار گرفتن مردان . در فرض اوّل ، هر چند جداسازى صورت گرفته ؛ امّا با اين حال ، زن از ديد مرد ، خارج نشده است . لذا بهترين روش ، اين است كه مردان ، پشت سرِ زنان نباشند . اين كه در راهپيمايى ها و نمازهاى جماعت ، زنان ، پشت سرِ مردان قرار مى گيرند ، بر همين اساس است . اين امر ، در حركت هاى كوچك تر (مثل پياده روى و كوه پيمايىِ يك يا چند خانواده) نيز

1.عن أبى اُسيد الأنصارى ، أنه سمع رسول اللّه صلى الله عليه و آله يقول و هو خارج من المسجد فاختلط الرجال مع النساء في الطريق فقال رسول اللّه صلى الله عليه و آلهللنساء : «استأخرن ، فإنّه ليس لكن إن تحققن الطريق عليكن بحافات الطريق» ، فكانت المرأة تلتصق بالجدار حتى أنّ ثوبها ليتعلق بالجدار من لصوقها به ؛ ابو سعيد انصارى شنيده كه وقتى رسول خدا از مسجد خارج شد و اختلاط مردان و زنان را در راه ديد ، به زنان فرمود : عقب برويد ؛ زيرا وسط راه براى شما نيست ؛ بر شما باد به حركت در كنار راه . پس از آن ، زنان از كنار ديوارها حركت مى كردند به گونه اى كه لباسشان به ديوار كشيده مى شد . (سنن أبى داوود ، ج ۴ ، ص ۳۶۹ ، ح ۵۲۷۲ ؛ المعجم الكبير ، ج ۱۹ ، ص ۲۶۱ ؛ كنزالعمّال ، ج ۱۶ ، ص ۳۸۸ ، ح ۴۵۳۶)

2.كتاب من لايحضره الفقيه ، ج ۴ ، ص ۱۹ (ح ۴۹۷۴) .

  • نام منبع :
    پژوهشي در فرهنگ حيا
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9329
صفحه از 388
پرینت  ارسال به