229
پژوهشي در فرهنگ حيا

زشت شمرده شوند .
مهم ترين قبيح بصرى در شهر حيا ، مربوط به چگونگى حضور زن و مرد در جامعه است . خروج چشمنَواز زن از خانه ، شايد از يك مَنظر زيباشناختى مثبت ارزيابى شود ؛ امّا ممكن است آثار و عواقب ناخوشايندى در پى داشته باشد . اين كار ، زنان را در كانون توجّه هوسبازان و در معرض تعرّض آنان قرار مى دهد و چه بسا كه به هتك حرمت و حيثيت آنان منجر شود . جلوه اى كه سرانجامى تلخ و شوم در پى دارد ، نمى تواند حُسن باشد . بنا بر اين ، خروج چشمنواز زن ، آغاز يك تحريك شوم است . هيچ خِردمندى ، طمع دشمن را براى تجاوز برنمى انگيزد و روند تعرّض به ناموس را تسهيل نمى كند و زمينه هاى آن را به دست خود ، فراهم نمى كند . در روان شناسى ثابت شده كه قدرت بينايى مردان در تحريك جنسى بيشتر از زنان است ؛ يعنى تحريك پذيرى مردان از راه چشم ، به مراتبْ بيشتر از تحريك پذيرى زنان است . اين ، نشان مى دهد كه آلوده بودن فضاى بصرى جامعه تا چه اندازه خطرآفرين است و هر آنچه خطرآفرين باشد ، زشت و قبيح است ، هر چند به ظاهر ، زيبا بنمايد . بر همين اساس ، حاكميت حيا در جامعه ، موجب پالايش فضاى بصرى از جلوه ها و صحنه هاى هوس انگيز مى شود . در شهر حيا ، صحنه هاى تحريك كننده توليد نمى شوند و زنان از خودآرايى و حضور چشمنواز در جمع نامحرم ، شرم دارند . شرم از نامحرم ، اين جاست كه معنا مى يابد . زنان در توليد نكردن صحنه هاى هوس انگيز ، نقش اساسى دارند . كمتر خارج شدن از خانه ، يكى از ساز و كارهاى دفاعى زنان است . در فرهنگ حيا ، خانه ، دژ مستحكم و قلعه نفوذناپذير زن است . ۱ بودن در خانه ، امنيت و آرامش را براى زن به ارمغان مى آورد و او را از تيررس چشمان آلوده و هوسباز ، دور نگه مى دارد . زن مى تواند درون خانه از بهترين آرايه ها

1.در برخى روايات ، از خانه به عنوان «حِصن (دژ)» ، ياد شده است» . (ر . ك : الكافى ، ج ۵ ، ص ۳۳۷)


پژوهشي در فرهنگ حيا
228

عفّت در آن رعايت شود . هم بايد سخنِ خوب گفت و هم خوبْ سخن گفت . به كاربردن تعبيرهاى زشت و رعايت نكردن عفّت كلام و دريده سخن گفتن ، ويژه شهروندان بى شرم است . شهروندانِ باحيا ، نه سخن زشت بر زبان جارى مى كنند ، و نه به زشتى سخن مى گويند . «خوب سخن گفتن» و «سخنِ خوب گفتن» ، ويژگى شهر حياست . سخنانى كه در شهر حيا توليد مى شود ، لبريز از ادب و عفّت و زيبايى است و به سخنانى گوش فرا داده مى شود كه زيبا ، دلنشين و مؤدّبانه است .

حيا و بُعد ديدارى جامعه

در شهر حيا ، فضاى بصرى (ديدارى) جامعه نيز از زشتى به دور است . ديدنى ها و امواج بصرى ، بخش ديگرى از واقعيت هاى جامعه است و يكى از شاخصه هاى جامعه باحيا اين است كه فضاى بصرى آن ، از زشتى ها و نازيبايى ها پاك است و اين ، هم در بُعد توليد صحنه هاى زشت است ، و هم در بُعد مصرف آن .
زشتى يك عمل ، گاهى به جنبه هاى زيباشناختى آن نيست ؛ بلكه به آثار و پيامدهاى سوء آن است . ممكن است چيزى از نظر زيباشناختى ، زشت نباشد ؛ بلكه در نهايت حُسن و جمال باشد ؛ امّا به جهت آثار و پيامدها ، زشت به شمار آيد . نمونه آن را در بحث گذشته (حيا و بُعد شنيدارى جامعه) ديديم . گاهى صداها و سخن ها از نظر موسيقى و زيبايى شناسى ، ممكن است شيوا ، شيرين و دلرُبا باشند ؛ امّا همين صدا و سخن ، چون تحريك كننده شهوت و تهديد كننده عفّت است ، زشت شمرده مى شود . در اين جا نيز همين گونه است . گاهى ممكن است برخى صحنه ها و جلوه ها ، در بررسى هاى زيبا شناختىِ بصرى ، در نهايت حُسن و جمال باشند ؛ امّا به جهت آثار و پيامدهاى ناگوارى كه دارند ،

  • نام منبع :
    پژوهشي در فرهنگ حيا
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9096
صفحه از 388
پرینت  ارسال به