به هر حال ، شرم بازگشت ، وضعيت سختى را بخصوص براى زن به همراه مى آورد ؛ ولى امكان آن هست كه با اقداماتى ، دشوارى اين وضعيت را كاهش داد . يكى از اين راه كارها ، كارى است كه مى تواند از سوى شوهر انجام پذيرد . كرامت انسان ، حكم مى كند كه شوهر ، زن را به نحوى شايسته و زيبنده ، روانه خانه پدر سازد تا شايستگى و زيبندگى بازگشت ، تا حدّى شرم بازگشت را تحت الشعاع قرار دهد . قرآن كريم در اين باره مى فرمايد :
فَمَتِّعُوهُنَّ وَ سَرِّحُوهُنَّ سَرَاحًا جَمِيلاً . ^۱ آنان (زنان) را به متاعى بهره مند سازيد و به زيبايى رهايشان كنيد .
امام باقر عليه السلامدرباره اين آيه فرموده است كه بهره مند ساختن آنان ، يعنى اين كه مرد ، با آنچه در توان وى است ، كارى كند كه زن بازگشت زيبنده اى داشته باشد . سپس در تبيين وضعيت زنِ طلاق داده شده ، فرموده است :

۰.فَإِنَّهُنَّ يَرجِعنَ بَكَآبَةٍ و وَحشَةٍ و هَمٍّ عَظيمٍ و شَماتَةٍ مِن أعدائِهِنِّ ؛ فَإِنَّ اللّهَ كَريمٌ يَستَحيي ويُحِبُّ أهلَ الحَياءِ . إنَّ أكرَمَكُم عِندَاللّهِ أشَدُّكُم إكراما لِحَلائِلِهِم . ^۲

۰.آنان با حالتى غُصّه دار و نگران ، و همراه با اندوه فراوان و سرزنش دشمنان باز مى گردند . خداوند ، كريم است و حيا مى كند و اهل حيا را دوست مى دارد . همانا گرامى ترينِ شما نزد خداوند ، كسى است كه بيشترين تكريم را نسبت به همسر خود دارد .

در اين سخن حكيمانه ، از حيا با واژه «وحشت» تعبير شده كه مى تواند بيانگر يكى از ويژگى هاى روانى شرم باشد . همچنين در اين حديث ، به خوبى رابطه كرامت و حيا روشن شده و وضعيت روانى زنِ طلاق داده شده ، تشريح گرديده و از كسانى كه نسبت به اين وضعيت ، حسّاس اند و كريمانه در پىِ كاهش رنج همسرِ طلاق داده خود هستند ، تجليل شده است .

۰.شرم خود را نگه دار . چه زشت است كه زنِ بااصالت و ديندار ، هر روز از همسر خود ، شكايت كند .

اين شكل از بى حيايى ، اختصاص به زن ندارد . زشتى آن ، در اصلِ شكايت كردن است و شكايت كردن ، از هر طرف كه باشد ، شرم آور است . فاش ساختن اسرار خانواده و افشاگرى عليه همسر ، چون موجب عمومى شدن مشكل مى گردد ، اوّلاً فشار روانى از سوى ديگران را نيز سبب مى شود كه خود ، موجب افزايش تنيدگى مى گردد و ثانيا ممكن است برطرف كردن آن را مشكل تر سازد و ثالثا آبروى طرف مقابل و بلكه آبروى زندگى زناشويى را به مخاطره انداخته ، خانواده را كم اعتبار مى سازد . حيا اقتضا مى كند كه بر اختلافات ، سرپوش گذاشته شود و اختلاف از ديگران ، پنهان داشته شود و به نحوى شايسته در درون خانواده حل گردد .

۸ . شرم بازگشت

گاهى ممكن است اختلافات همسران ، ريشه اى باشد و راهى جز طلاق وجود نداشته باشد . در صورت وقوع طلاق ، زن به نزد اقوام خود بازمى گردد . اين بازگشت ، چندان آسان نيست ؛ بازگشتى است همراه با تنيدگى شديد ، اندوه فراوان ، طعنه شنيدن از سوى بدخواهان و در نهايت ، بازگشتى همراه با شرم و حيا . اين مجموعه ، وضعيت روانى سختى را براى زن ، پيش مى آورد . آنچه به بحث ما مربوط مى شود ، «شرم بازگشت» است . زن از اين كه بايد به خانه اوّل خود برگردد ، سرافكنده است و از رو به رو شدن با والدين و برادران و خواهران و دوستان و اقوام و همسايگان ، شرمگين مى شود . همين امر ، ممكن است انزوا و گوشه گيرى را به وى تحميل كند ؛ هر چند شايد ، كوتاه مدّت باشد . همچنين ممكن است برخى از اين دسته زنان ، زندگىِ دور از ديگران را انتخاب كنند و از بازگشت به خانه پدرى و رو به رو شدن با كسانى كه آنها را مى شناسند ، خوددارى كنند .