گذاشتن چنين اخلاقى شود . بنا بر اين ، بهتر است او را ببخشد ، تكريم كند ، بدو شخصيت بخشد و همه چيز را براى هميشه فراموش كند ، همان گونه كه خداوند با كسى كه از رفتار نارواى خود شرمنده است ، چنين مى كند . اين ويژگى خداوند ، مى تواند الگو و سرمشق باشد . به راستى اگر خداوند ، خطاپوشى نكند و بنده شرمنده را نبخشد ، چه تأثيرى در او خواهد داشت ؟ آيا او باز هم از كرده خويش ، پشيمان و شرمنده خواهد شد ؟
البته ممكن است فردى كه مرتكب اشتباه شده ، حتّى پس از تمام شدن ماجرا ، از يادآورى آن ، شرمگين و سرافكنده شود . اين حاكى از مراتب عالى حياست و نشان مى دهد كه وى تا چه اندازه براى زندگى زناشويى ارزش قائل است و به چه مقدار از كرامت نفس برخوردار است . همچنين نشان مى دهد كه مرور زمان ، زشتى كار را در نظر وى از بين نبرده و تكرار تجربه زندگى مشترك ، از حياى آنان نكاسته است .

۴ . شرم درخواست

در الگوى ارتباطى حيا ، هر يك از طرفين از بيان خواسته هايى كه ممكن است خارج از توان ديگرى باشد ، شرم مى كند . يك انسانِ باحيا نيز از اين كه نتواند خواسته كسى را برآورده سازد ، شرمگين مى شود . رسول خدا به جهت شدّت حيايى كه داشت ، دست رَد به سينه هيچ سائلى نزد ^۱ و اين ويژگى همه اهل ايمان است . ^۲ در زندگى مشترك ، معمولاً مردان ، مسئول تأمين نيازمندى ها هستند . براى مرد ، بسيار سخت است كه با دست خالى به خانه برگردد . حضرت ابراهيم عليه السلامروزى براى تهيه آذوقه از منزل خارج شد ؛ امّا چيزى نيافت و شرم داشت كه با دست خالى به خانه برگرد . ^۳ زنان باحيا و كريم النفس نيز با درك چنين حالتى ، از بيان خواسته اى كه ممكن است خارج از توان همسرشان

مى كند . در اين جا به جاى ترساندن يا تحريك كردن طمع ، توجّه دادن به زشتى عمل و روشن كردن نادرستى كار ، موجب برانگيختن شرم و ترك رفتار ناشايست مى گردد . حتّى در اين الگوى ارتباطى ، آگاهى از ناخشنودى همسر از فلان كار ، ممكن است موجب ترك آن شود و آگاهى از خشنودى همسر از يك كار ، ممكن است موجب انجام دادن آن شود .

۲ . شرم در رفتار و گفتار

وقار در رفتار ، و ادب در گفتار ، ويژگى ديگر رابطه مبتنى بر حياست . كسانى كه از حيا برخوردارند ، رفتارى باوقار ، متين و سنگين دارند و در ارتباط هاى كلامى خود ، رعايت ادب و احترام را مى نمايند . نبود اين دو عنصر ، ممكن است موجب بروز مشكلات فراوانى شود . گاهى نوع رفتار براى طرف مقابل ، توهين آميز و تحقيركننده است . گاهى نيز نوع سخن گفتن ، همراه با ناسزاگويى و توهين است . درشت گويى ، فحش دادن ، به زبان آوردن و به رُخ كشيدن امور تحقير كننده و چيزهايى از اين قبيل ، رفتارهايى هستند كه فاقد عنصر شرم و حيا بوده ، همانند آتشى است كه بر خرمن دوستى و محبّت زده مى شود .

۳ . شرم اشتباه

در ارتباط مبتنى بر حيا ، اگر اشتباهى از كسى سربزند ، نسبت به آن بى تفاوت نيست و از كرده خود ، شرمگين مى شود . در اين وضعيت ، نه « اصرار » بر تكرار اشتباه وجود دارد ، و نه « توجيه» و دفاع از آن ، و نه « خرسندى » از آنچه انجام شده ؛ بلكه اتّفاق پيش آمده ، وى را آزار مى دهد و از كرده خود ، سرافكنده مى سازد .
در چنين موقعيتى بهتر است طرف مقابل ، قضيه را تمام شده اعلام كند . نگه داشتن فرد در حالت شرم و به رو آوردن اشتباه و امتياز گرفتن در چنين حالتى ، ممكن است پرده حجب و حيا را از ميان بردارد ؛ فرد شرمنده احساس خواهد كرد كه از اخلاق وى ، سوء استفاده شده و اين ، ممكن است باعث كنار