فكر، چراغ فروزان عقلْ ظاهر مى شود و راه پيشرفت انسان را روشن و هموار مى گرداند . به گفته اميرمؤمنان على عليه السلام :
مَن غَلَبَ شَهوَتَهُ ظَهَرَ عَقلُهُ . ^۱ كسى كه بر شهوت خود غلبه كند، عقلش آشكار مى شود .
در اين باره، قرآن كريم، نظام حكومت انبيا را چنين ترسيم مى كند :
«اللَّهُ وَلِىُّ الَّذِينَ ءَامَنُواْ يُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّـلُمَـتِ إِلَى النُّورِ ؛ ^۲ خداوند ، سرپرست و مربّىِ كسانى است كه ايمان آورده اند و [در پرتو برنامه انبيا] آنها را از تاريكى ها به سوى روشنايى خارج مى كند» .
در نظام هاى طاغوتى، مسئله بر عكس است ؛ يعنى در اين نظام ها برنامه طورى تنظيم شده كه اميال و هوس هاى حيوانى ، بر انسان چيره شوند تا اين تمايلات، سرپوشى بر بينش و انديشه او گردند و در نتيجه ، حقيقتْ پشت پرده بماند ؛ زيرا اين نظام ها ـ تحت هر اسم و به هر شكلى كه باشند ، اعم از : كمونيستى، ليبراليستى و سلطنتى ـ از جهل مردم تغذيه مى كنند و آگاهىِ عمومى، عامل نابودىِ آنهاست . به گفته قرآن كريم :
«وَ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَوْلِيَآؤُهُمُ الطَّـغُوتُ يُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَى الظُّـلُمَـتِ ؛ ^۳ آنها كه كافرند، طاغوت ، سرپرست آنهاست و آنها را از نور به سمت تاريكى ها خارج مى سازد» .

مَن تَرَكَ الشَّهَواتِ كانَ حُرّا . ^۱ كسى كه شهواتِ خود را ترك كند، آزاد است .

آزادىِ انديشه

پيامبران الهى ، با شكستن اين زنجيرها ، انديشه انسان را آزاد مى سازند و گنجينه عقل هايى را كه در لجنزار شهوات دفن شده، استخراج مى كنند . از اين رو، امام على عليه السلام درباره فلسفه بعثت انبيا فرمود :
ويُثيروا لَهُم دَفائِنَ العُقولِ . ^۲ [انبيا آمدند] تا گنجينه هاى عقول بشر را استخراج كنند .
تا عقل انسان ، گرفتار شهوت است و تا انديشه ، در بند هوس، اسير است و تا مشعل فروزان فكر ، در زير حجاب هاى خودْپرستى و خودْمحورى پنهان است، انديشه و علمْ كمترين نقشى در رهايى و تكامل انسان نخواهند داشت . در اين باره ، از امير مؤمنان عليه السلام روايت شده كه مى فرمايد :
حَرامٌ عَلى كُلِّ عَقلٍ مَغلُولٍ بِالشَّهوَةِ أن يَنتَفِعَ بِالحِكْمَةِ . ^۳ بر هر عقلى كه در زنجير شهوت است، حرام است كه از حكمت سود برد .
اين حرمت، حرمت تكوينى است . يعنى همان طور كه جسم بيمار از غذاى لذيذ، لذّت نمى برد و غذاهاى خوب و مقوّى ، تنها در صورتى جسم انسان را تقويت مى كنند كه نخست، بيمارىِ جسم معالجه شود، روح و جان انسان نيز امكان ندارد از حكمت ـ كه غذاى روح است ـ ، استفاده كند، مگر اين كه بيمارى هاى آن درمان شوند .
با درمان بيمارى هاى روح و شكستن زنجيرهاى انديشه و برخاستن حجاب هاى