فراوانى از آنان در عصر پيامبر خدا ايمان آوردند و به اين كه او همان پيامبرى است كه كتاب هاى آسمانى گذشته نويد آمدنش را داده بودند ، اعتراف كردند . ^۱

۱ / ۵ . گواهى علم

از نگاه قرآن و حديث، علم، با ايمان به توحيد و نبوّت ، پيوندى ناگسستنى دارد و عالمِ حقيقى ، كسى است كه صداقت و رسالت خاتم انبيا را تصديق مى كند :
«وَ يَرَى الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ الَّذِى أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ هُوَ الْحَقَّ وَ يَهْدِى إِلَى صِرَ طِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ ؛ ^۲ و كسانى كه از دانش بهره يافته اند، مى دانند آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده، حقّ است و به راه آن عزيزِ ستوده [ صفات ]راهبرى مى كند» .
و بر اين پايه، از پيامبر خدا روايت شده است :
العِلمُ حَياةُ الإسلامِ وعِمادُ الإيمانِ . ^۳ علم، مايه حيات اسلام و استوارى ايمان است .
و امّا اين كه كدام علم ، حيات اسلام و عماد ايمان است، در متن كتاب ، تبيين خواهد شد . ^۴

۱ / ۶ . داورى خداوند متعال

روش قرآن براى اثبات نبوّت پيامبر خدا در گام اوّل ، تكيه بر دليل و برهان است و اگر طرف مقابل، در برابر دلايل روشن ، لجاجت كرد و تسليم حق نشد، در گام دوم ، دعوت به مباهله ، يعنى نفرين كردن دو نفر به يكديگر براى اثبات ادّعاست، بدين سان كه آنان ، درباره مسئله مورد اختلاف ، در يك جا جمع شوند و به درگاه خدا تضرّع كنند و از او بخواهند كه دروغگو را رسوا سازد و مجازات نمايد . اين اقدام ، در

اين آيه بدين معناست كه دانشمندان بنى اسرائيل ، موضوع نبوّت پيامبر خاتم را كه در كتب انبياى گذشته ديده بودند ، پيش از بعثت ايشان ، براى مشركان بازگو كرده اند و چنان كه در آيه ديگر آمده ، آنها را تهديد مى كردند كه با آمدن آن پيامبر ، از آنها انتقام خواهند گرفت :
«وَ لَمَّا جَآءَهُمْ كِتَـبٌ مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ وَ كَانُواْ مِن قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُواْ فَلَمَّا جَآءَهُم مَّا عَرَفُواْ كَفَرُواْ بِهِى فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكَـفِرِينَ ؛ ^۱ و هنگامى كه از جانب خداوند ، كتابى كه مؤيّد آنچه نزد آنان است ، برايشان آمد، و از ديرباز [ در انتظارش ]بر كسانى كه كافر شده بودند ، پيروزى مى جستند؛ ولى همين كه آنچه [ كه اوصافش ]را مى شناختند ، برايشان آمد، انكارش كردند. پس لعنت خدا بر كافران باد!» .
و در آيه ديگرى آمده :
«وَ لَمَّا جَآءَهُمْ رَسُولٌ مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِيقٌ مِّنَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَـبَ كِتَـبَ اللَّهِ وَرَآءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ ؛ ^۲ و آن گاه كه فرستاده اى از جانب خداوند برايشان آمد - كه آنچه را با آنان بود ، تصديق مى كرد ، گروهى از اهل كتاب، كتاب خدا را پشت سر افكندند، چنان كه گويى [ از آن هيچ ]نمى دانند» .
بديهى است در محيطى كه دانشمندان بنى اسرائيل در كنار مشركان حضور دارند، امكان ندارد قرآن به گزاف ، چنين ادّعايى را داشته باشد ؛ چرا كه از هر سو بانگ برخواهد خاست كه چنين ادّعايى صحيح نيست، و اين خود ، نشان مى دهد كه اين موضوع ، در محيط نزول آيات به قدرى روشن بوده كه جاى انكار نداشته است .
افزون بر علم و آگاهى علماى يهود و نصارا از بعثت پيامبر خدا ، پيش از آن ، عدّه