او را ندارد و در مسايل شرعىِ خود كه به آنها نياز دارد ، تكليفش را نمى داند . بدانيد كه چنين شخصى ـ كه احكامش را نمى داند و از ديدن ما محروم است ـ يتيمى است كه در دامن كسى جاى دارد كه عالم به علوم ما باشد . هلا ! كه هر كس چنين يتيمى را ارشاد نمايد و هدايتش كند و شريعت ما را به او آموزش دهد ، در بالاترين منزلگاه ، همراه ماست .
يكى از حكمت هاى غيبت امام عصر(عج) ، اين است كه مردم جهان ، انواع حكومت هاى مدّعىِ عدالت و آزادى و حقوق بشر را بيازمايند و با تجربه دريابند كه جز رهبرىِ رهبران الهى، نمى تواند عدالت را در جهان برقرار سازد، و امّت اسلامى نيز دريابد كه تنها در اختيار داشتنِ كامل ترين برنامه هاى تكامل ، براى رسيدن به جامعه موعود و مطلوب اسلامى كافى نيست ؛ بلكه در كنار آن ، امامت خاندان رسالت نيز ضرورى است . امام صادق عليه السلام در حديثى ، به اين حكمت اشاره مى فرمايد :
ما يَكونُ هذَا الأمرُ حَتّى لا يَبقى صِنفٌ مِنَ النّاسِ إِلاّ وقَد وُلّوا مِنَ النّاسِ حَتّى لا يَقولَ قائِلٌ : إنّا لَو وُلّينا ، لَعَدَلنا! ثُمَّ يَقومَ القائِمُ بِالحَقِّ وَالعَدلِ . ^۱ غيبت ، همچنان ادامه دارد تا جايى كه هيچ گروهى از مردم نمانند مگر اين كه به حكومت برسند ، تا كسى نمانَد كه بگويد : «اگر ما حاكم مى شديم ، به داد حكومت مى كرديم» . آن گاه ، قائم به حق و داد بر مى خيزد .
پس از فراهم شدن زمينه سياسى و اجتماعىِ حكومت جهانى اسلام، تنها ذخيره الهى،براى اقامه عدل در جهان ظاهر مى گردد و با ظهور وى،وعده الهى مبنى بر فراگير شدن اسلام در جهان ـ كه در قرآن سه بار تكرار شده است ـ تحقّق خواهد يافت:
«هُوَ الَّذِى أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ ؛ ^۲ او كسى است كه پيامبرش را با هدايت و دين درست، فرستاد تا آن را بر هر چه دين است ، پيروز گردانَد ؛ هر چند مشركان خوش نداشته باشند» .

و پس از امام على عليه السلام ، امامت در خاندان آن حضرت ادامه يافت ، چنان كه از پيامبر خدا روايت شده است :
أنَا المُنذِرُ، وعَلِيٌّ الهادي، وكُلُّ إمامٍ هادٍ لِلقَرنِ الَّذي هُوَ فيهِ . ^۱ من هشدار دهنده ام و على، راهبر و هر امامى راهبر نسل معاصر خويش است.
و در روايتى ديگر ، از امام باقر عليه السلام آمده است :
رَسولُ اللّهِ المُنذِرُ، وعَلِيٌّ الهادي، أمَا وَاللّهِ ما ذَهَبَ مِنّا و ما زالَت فينا إلَى السّاعَةِ . ^۲ پيامبر خدا ، بيم دهنده است و على هدايتگر . بدانيد كه به خداوند سوگند ، [امامت] از خاندان ما بيرون نرفته است و تا قيامت در ميان ماست .
اين حقيقت ، در حديث متواتر ثقلين نيز ـ كه صدورش قطعى است ـ مورد تأكيد قرار گرفته است ^۳ و بدين سان ، امامت و رهبرىِ الهىِ خاندان نبوّت ، تا مدّتى قريب به سه قرن ادامه يافت ؛ اما پس از وفات امام حسن عسكرى عليه السلام ، حكمت الهى ايجاب مى كرد كه امامِ پس از او ـ كه پدر معنوىِ امّت اسلامى است ـ از ديده ها پنهان گردد و جامعه اسلامى را به دار الأيتام معنوىِ فقها و علما واگذارد، چنان كه از امام عسكرى عليه السلام روايت شده است كه فرمود :
حدّثني أبي ، عن آبائه ، عن رسول اللّه صلى الله عليه و آله : أشَدُّ مِن يُتمِ اليَتيمِ الَّذِي انقَطَعَ مِن اُمِّهِ وأبيهِ ، يُتمُ يَتيمٍ انقَطَعَ عَن إمامِهِ ولا يَقدِرُ عَلَى الوُصولِ إلَيهِ ولا يَدري كَيفَ حُكمُهُ فيما يُبتَلى بِهِ مِن شَرائِعِ دينِهِ ، ألا فَمَن كانَ مِن شيعَتِنا عالِماً بِعُلُومِنا ، وهذَا الجاهِلُ بِشَريعَتِهِ المُنقَطِعُ عَن مُشاهَدَتِنا يَتيمٌ في حِجرِهِ ، ألا فَمَن هَداهُ وأرشَدَهُ وعَلَّمَهُ شَريعَتَنا كانَ مَعَنا فِي الرَّفيقِ الأعلى . ^۴ پدرم از پدرانش از پيامبر خدا برايم روايت كرد كه : بسيار بدتر از يتيمى كه پدر و مادرش را از دست داده ، يتيمى است كه از امام خود دور افتاده و توان دستيابى به