۶ . الرسالة اليونسيّة فى شرح المقالة التكليفيّة ^۱

اين كتاب ، نوشته شيخ زين الدين على بن يونس بياضى نباطى (م ۸۷۷ ق) ، محدّث ، اديب و متكلّم بزرگ قرن نهم هجرى است كه آن را به تاريخ دهم ربيع ثانى ۸۴۴ ، به اتمام رسانده است . ^۲
اين كتاب ، شرح المقالة التكليفيّةى شهيد اوّل است كه نويسنده ، آن را پس از كتاب مهم ديگرش الصراط المستقيم نگاشته است . ^۳
شيخ آقا بزرگ ، در مقدّمه خود بر الصراط المستقيم ، الرسالة اليونسية را اثرى ارزنده و ارجمند دانسته است . ^۴
كهن ترين نسخه خطّى اين كتاب ، بنا به نقل شيخ آقا بزرگ ، نسخه موجود نزد سيّد رضا بن محمّد زنجانى است كه به خطّ شرف الدين بن جمال الدين بن شمس الدين بن سليمان ، به سال ۸۶۴ ق ، كتابت شده است . ^۵
اين رساله به شيوه «قال ـ أقول» تأليف شده است و نباطى ، پس از نقل قطعه اى از كلام شهيد ، آن را شرح مى كند . در دو فصل ترغيب و ترهيب ، نويسنده ، احاديث اصل كتاب را آورده و در مواردى ، واژگان و عبارات دشوار روايت را شرح و تحليل كرده است كه از نظر فقه الحديث ، اهمّيت فراوان دارد . شرح احاديث ، با بهره گيرى از مايه هاى كلامى ، ^۶ ادبى ^۷ و فقهى ^۸ صورت گرفته است . كتاب ، همراه المقالة التكليفيةى

پنجم ، داراى شصت حديث است . شهيد ، در نقل احاديث ، مصادر خود را ذكر نمى كند و غالباً بدين صورت عمل مى كند كه مى گويد : «روينا عن محمّد بن يعقوب بإسناده إلى أبى عبد اللّه عليه السلام » و سپس ، چند حديث از الكافى نقل مى كند . ^۱ يا مى گويد : «روى الصدوق» و پس از آن ، يك يا چند حديث از كتاب من لايحضره الفقيه يا ديگر كتاب هاى صدوق ، نقل مى كند . ^۲ بدين سان ، از تخريج محقّقان آشكار مى شود كه قريب به اتّفاق احاديث ، از كتب اربعه است . از ديگر مصادر او مى توان كنز الفوائد ، ^۳ صحيفة الرضا عليه السلام ^۴
و نهج البلاغة ^۵ را نام برد .
دو حديث نيز در تخريج به صحيح البخارى و صحيح مسلم ، ارجاع داده شده است ؛ به نظر مى رسد كه شهيد ، اين دو حديث را از كتاب هاى فقهى علاّمه حلّى اخذ كرده است . ^۶
المقالة التكليفيّة ، به همراه رساله الباقيات الصالحات از شهيد اوّل و شرح هاى آن دو به نام هاى الرسالة اليونسيّة والكلمات النافعات از بياضى نباطى با عنوان أربع رسائل كلاميّة ، با تحقيق واحد احياء ميراث اسلامى مركز مطالعات و تحقيقات اسلامى ، توسّط بوستان كتاب قم به سال ۱۳۸۰ ش ، منتشر شده است . نيز اين رساله در مجموعه اى به نام رسائل الشهيد الأوّل ، به همّت همان مركز ، تجديد چاپ شده است .