93
تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري

سه مأخذ حديثى با ذكر نام ، حديث نقل شده كه عبارت اند از : التفسير المنسوب إلى الإمام العسكرى عليه السلام ، ۱ عيون أخبار الرضا عليه السلام ۲ و نهج البلاغة . ۳
از جستجوهاى نگارنده به دست آمد كه برخى احاديث مصابيح القلوب ، در منابع حديثى موجود اماميه يافت نمى شود . سه نمونه از اين احاديث عبارت اند از :
۱. إنّ لى مع اللّه وقت لايسعنى فيه ملك مقرّب و لا نبىّ مُرسَل. ۴
مأخذ اين حديث نبوى يافت نشد .
۲. الشريعة أقوالى، و الطريقة أفعالى، والحقيقة أحوالى، والمعرفة رأس مالى، والشوق مركبى، والخوف رفيقى، والفقر فخرى و به افتخر على سائر الأنبياء. ۵
اين حديث ، در متون حديثى پيش از سبزوارى يافت نشد . در جامع الأسرار ۶ سيّد حيدر آملى (زنده در ۷۸۲ ق) والرسالة العليـّةى ۷ واعظ كاشفى (م ۹۱۰ ق) آمده است .
۳. خذ من الدين ما صفى، و من العيش ماكفى، و من الإخوان ما وفى، و دع الظلم والجفا، فإنّ العمر قصير والناقد بصير و الى اللّه المرجع والمصير . ۸
مصدر اين حديث نبوى نيز يافت نشد .
از ويژگى هاى مصابيح القلوب ، برخوردارى آن از مايه هاى عرفانى و نقل سخنان

1.مصابيح القلوب، ص ۳۰۲، ۳۵۱، ۴۱۰، ۴۴۹، ۴۸۴، ۴۹۳، ۴۹۸ و ۵۰۵ .

2.همان، ص ۲۵۷.

3.همان، ص ۲۲۴.

4.همان، ص ۱۵۵.

5.همان، ص ۳۸۹.

6.جامع الأسرار، ص ۳۴۶ و ۳۵۹.

7.الرسالة العليّة، ص ۱۵۲.

8.مصابيح القلوب، ص ۳۲۳.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
92

اختلاف دارند . ۱ مصابيح القلوب ، بر پايه چهار نسخه خطّى ، به كوشش آقاى محمّد سپهرى توسّط دفتر نشر ميراث مكتوب و انتشارات بنيان به سال ۱۳۷۵ ش ، منتشر شده است .
موضوع كتاب ، شرح ۵۳ حديث نبوى در باب اخلاق ، مواعظ و حِكَم است كه در ۵۳ فصل ، سامان يافته است . عناوين برخى از فصول كتاب عبارت اند از : در فضيلت لا اله الا اللّه (فصل اوّل) ، در فضيلت صبر (فصل دوم) ، در صفت طعام دادن (فصل دهم) ، در فضيلت قناعت (فصل يازدهم) ، در ترك دنيا (فصل چهاردهم) ، در فضايل خاصّان درگاه الهى (فصل نوزدهم) ، در فضايل حيدر كرّار (فصل بيستم) ، در مهلكات و منجيات (فصل بيست و پنجم) ، در بيان شريعت و طريقت و حقيقت (فصل سى و پنجم) ، در بيان حقيقت درويشى و محبّت حضرت عزّت (فصل سى و ششم) ، در بيان معرفت و بندگى (فصل چهل و دوم) ، در توكّل بر كَرَم و فضل پروردگار (فصل پنجاهم) ، قصّه سليمان (فصل پنجاه و سوم) .
نثر كتاب ، شيوا و دلپذير و نمايانگر سبْك نوشته هاى مذهبى در خراسان سده هشتم است . شيعى سبزوارى ، شرح خود بر احاديث را با مناجات با خدا ، نقل حكايات لطيف و اشعار گوناگون ، همراه ساخته تا خواننده را با شور و اشتياق ، با خود همراه سازد . عالم واعظ و اديب همشهرى شيعى سبزوارى ، يعنى كاشفى ، اين سبْك را در آثار خود ، پى گرفت و به كمال رساند .
درباره شيوه نگارش كتاب نيز گفتنى است كه سبزوارى ، در نقل احاديث ، چه احاديثى كه به شرح آنها پرداخته ، و چه احاديث فراوان ديگرى كه در مقام شرح و بيان احاديث آورده ، و نيز در نقل گزارش هاى تاريخى ، مصادر و اسانيد خود را ذكر نمى كند . با مراجعه به فهرستى كه محقّق كتاب به دست داده ، آشكار است كه تنها از

1.روضات الجنّات، ج ۲، ص ۲۶۷.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    علی نقی خدایاری و الیاس پور اکبر
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3903
صفحه از 461
پرینت  ارسال به