79
تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري

معرّفى اجمالى اين آثار ـ كه بخشى از هويت تاريخ حديث شيعه است ـ مى پردازيم .
۱ . الأدعية الفاخرة المأثورة عن العترة الطاهرة . ۱
نگاشته علاّمه حلّى كه در خلاصة الأقوال ، از آن به الأدعية الفاخرة المنقولة... ياد كرده است . ۲ علاّمه مجلسى بر آن است كه اين كتاب ، در چهار جزء بوده است ۳ و متأسّفانه ، اثرى از آن به دست نيامده است . كتاب ديگر علاّمه در زمينه دعا ، در قسمت تلخيص و گزينش متون حديثى خواهد آمد .
۲ . الأدعية والختوم .
از ابن فهد حلّى ، افزون بر آثار چاپى ، اين اثر نيز گزارش شده است كه نسخه اى از آن ، به خطّ شاگردش على بن فضل بن هيكل حلّى ، در كتاب خانه سيّد حسن صدرالدين كاظمى موجود است . ۴ سه كتاب ناياب ابن فهد در زمينه دعا عبارت اند از :
۳ . مشكاة الأنوار . ۵
۴ . ملحقات الدروع الواقية . ۶ الدروع الواقية ، نوشته سيّد بن طاووس است .
۵ . المنتقى فى العوذ والرقى . ۷
۶ . الأدعية والأوراد .
اثر على بن فضل بن هيكل حلّى ، شاگرد ابن فهد حلّى است . نسخه اى از آن به خطّ مؤلّف ، در كتاب خانه سيّد حسن صدرالدين كاظمى موجود است . ۸

1.الذريعة، ج ۱، ص ۳۹۸ (ش ۲۰۶۶)؛ مكتبة العلاّمة الحلّى، ص ۳۳.

2.خلاصة الأقوال، ص ۱۱۱.

3.بحار الأنوار، ج ۱۰۷، ص ۵۳ .

4.الذريعة، ج ۱، ص ۳۹۳ (ش ۲۰۳۹).

5.همان، ج ۲۱، ص ۵۳ (ش ۳۹۱۹).

6.همان، ج ۲۲، ص ۱۹۹ (ش ۶۶۸۷)؛ موسوعة مؤلّفى الإمامية، ج ۱، ص ۳۲۵ (ش ۵۶).

7.الذريعة، ج ۲۳، ص ۸ (ش ۷۸۳۳).

8.همان ، ج ۱، ص ۳۹۳ (ش ۲۰۳۵).


تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
78

التوحيد صدوق ۱ ، غريب القرآن هروى ۲ و برخى منابع ديگر ، اشاره كرد .
كفعمى ، پس از شرح و تفسير اسماى الهى ، دعايى مشتمل بر اسماى الهى بر اساس حروف تهجّى آورده است . به اين ترتيب كه مثلاً در «الف» مى گويد : «اللّهم إنّى أسألك باسمك يا اللّه ، يا اللّه » و همه اسماى الهى را كه با همزه شروع مى شوند و غالباً بر وزن افعل هستند ، آورده است و بقيه حروف نيز همين طور . در پايان هريك از بندها نيز عبارت «أن تصلّى على محمّد وآله وافعل بى و بجميع المؤمنين ما أنت أهله يا أرحم الراحمين» تكرار شده است . كفعمى ، ظاهراً اين اسما و تعابير را از سخنان ائمه عليهم السلام و ادعيه مأثور از آنان برگرفته است . او قبل از پرداختن اين دعا و پس از آوردن حديثى دالّ بر اين كه خداوند ، داراى ۹۹ اسم است ، مى نويسد :
بدان كه اختصاص به ذكر اين اسما [در اين حديث] دلالت بر نفى جز اينها نمى كند ؛ زيرا در ادعيه ائمه عليهم السلام ، اسماى بسيارى هست كه در اين اسما نيامده است . حتّى ياد شده كه براى خداى تعالى ، هزار و يك اسم از اسماى مقدّسه مطهّره است و روايت شده چهار هزار اسم . ۳
نيز ايشان ، پس از بحث و بررسى اقوال ، توقيفى بودن اسماء اللّه ، به معناى موقوف بودن آن بر نص و اذن شرعى را مى پذيرد . ۴ بر اين اساس ، به نظر مى رسد كه اسما و تعابير به كار رفته در اين دعاى انشايى ، از مضامين مأثور برگرفته شده است .

ب. آثار خطّى و ناياب

شمار بسيارى از كتاب ها و رساله هاى در زمينه دعا ، به صورت مخطوط باقى مانده و برخى از آنها نيز تنها گزارش شده و اثرى از آن باقى نمانده است . در اين بخش ، به

1.همان، ص ۳۲، ۴۰، ۵۴ ، ۵۵ و ۸۴ .

2.همان، ص ۴۱، ۴۸، ۵۹ و ۶۱ .

3.همان، ص ۸۵ .

4.ر.ك : همان، ص ۷۱.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    علی نقی خدایاری و الیاس پور اکبر
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3813
صفحه از 461
پرینت  ارسال به