۵ . تفسير شريف لاهيجى ، ۱ از بهاءالدين شيخ محمّد بن شيخ على لاهيجانى (م ۱۰۹۰ يا ۱۰۹۵ ق). اين تفسير ، بر اساس اخبار و احاديث مأثور از اهل بيت عصمت و طهارت گردآورى شده است و در تفسير آيات ، بدون مراجعه به روايات ، گامى برداشته نشده است. مفسّر ، تفسير هر آيه را به عنوان اجمال ، نه به طور تحت اللفظى ، بلكه بر حسب ترجمه مطلوب ، معنا كرده است و در نقل روايات ، كوشيده است به آن دسته از روايات اكتفا ورزد كه از طريق ائمه عليهم السلام به ما رسيده است و در هر جا كه ظاهرا تعارض و تنافى اى ميان دو روايت بوده ، عدم تنافى را روشن ساخته است. اين تفسير در سال ۱۰۸۶ ق ، به پايان رسيده است.
۶. الصافى (الصافى فى تفسير كلام اللّه يا الصافى فى تفسير القرآن) ، از ملاّ محمّد محسن بن مرتضى، معروف به فيض كاشانى (م ۱۰۹۱ ق). تفسيرهاى «الصافى»، «الأصفى» و «المصفّى» ، ۲ هر سه از فيض و موسوم به تفاسير : كبير ، متوسط و موجزاند. ۳
اين تفسير ، آميخته از روايت و درايت ، شامل جميع آيات قرآن و در پنج جلد بوده ، تاريخ تأليف آن ۱۰۷۵ ق ، است. مؤلّف در اين تفسير ، در لغت ، اعراب و بيان به تفسير بيضاوى ، و در بيان احاديث به تفسير القمى ، منسوب به على بن ابراهيم قمى (م ح ۳۰۷ ق) و التفسير المنسوب إلى الإمام العسكرى عليه السلام و تفسير العيّاشى (م ۳۲۰ ق) اعتماد كرده است. ۴
فيض كاشانى ، در بيان تأليف كتاب خويش مى نويسد:
اى برادران ، آنچه از من در تفسير قرآن خواسته بوديد ، تا ما را به ائمه معصوم عليهم السلام وصل كند ، با بضاعت اندك و در حدّ توان خويش براى شما
1.همان ، ص ۲۱۸ ـ ۲۲۲.
2.از تفسير «المصفى» ، ظاهرا فقط نامى شنيده شده و هيچ ردّپايى از آن ، ديده نشده است.
3.صافى: تفسير مبسوط و مفصّل كه داراى هفتاد هزار سطر است. الأصفى: برگزيده و منتخب تفسير الصافى و در ۲۱ هزار سطر است. المصفّى: تلخيص و برگزيده اى از تفسير الأصفى ، جهت فهم عموم مردم است. (طبقات مفسران شيعه ، ص ۲۲۵).
4.المفسرون حياتهم و منهجهم ، ص ۵۰۲ ـ ۵۰۴.
