۲۵ . محمّد بن حسن بن على بن محمّد بن حسين بن حرّ عاملى (م ۱۱۰۴ ق). وى از علماى جبل عامل و از «محمّدون ثلاثه متأخّر ۱ » است. درباره مسافرت وى از جبل عامل به ايران ، در أمل الآمل چنين آمده است:
در روستاى مشغر متولّد شده ، تا سال ۱۰۷۲ ق ، در آن جا مانده ، سپس به عراق رفته است و بعد از زيارت ائمه عليهم السلام به خراسان سفر كرده ، در آن جا ساكن مى شود. در طى سفرى به اصفهان با علاّمه مجلسى ملاقات نموده و به يكديگر ، اجازه نقل روايت داده اند.
آثار و تأليفات وى ، آن چنان كه خود وى در أمل الآمل بدانها اشاره كرده ، بالغ بر ۲۴ عنوان است . مشهورترينِ تأليفاتش وسائل الشيعة به (عنوان گستردهْ نگاشت) و كتاب أمل الآمل در رجال است. تأليفات حوزه حديثى وى در حدود يازده كتاب است كه در بخش هاى بعد ، معرّفى خواهد شد. ۲
۲۶ . هاشم بن سليمان بن اسماعيل موسوى كتكانى بحرانى توبلى (م ۱۱۰۷ ق). وى شخصيتى فاضل ، عالم ، جامع ، مدقّق ، فقيه ، عارف به تفسير و رجال، ۳ محدّث ، صالح ، اهل ورع و جستجوگر اخبار بوده و در اين راه ، بجز علاّمه مجلسى ، كسى بر او سبقت نگرفته است. ۴ از آثار وى علاوه بر تفسير روايى البرهان ، مى توان تعريف رجال [كتاب] من لا يحضره الفقيه ۵ و ترتيب التهذيب و شرحه ۶ را نام برد.
۲۷ . محمّد باقر بن محمّد تقى اصفهانى ، معروف به مجلسى دوم و علاّمه
1.منظور از محمّدون ثلاثه متأخّر ، محمّدباقر مجلسى ، محمّد بن شاه مرتضى فيض كاشانى و محمّد بن حسن حرّ عاملى است .
2.أمل الآمل ، ج ۱ ، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۲؛ رياض العلماء ، ج ۵ ، ص ۶۳؛ روضات الجنّات ، ج ۷ ، ص ۹۲.
3.أمل الآمل ، ج ۲ ، ص ۳۴۱.
4.رياض العلماء ، ج ۵ ، ص ۲۹۸؛ لؤلؤة البحرين ، ص ۶۳.
5.الذريعة ، ج ۴ ، ص ۲۱۷.
6.همان ، ص ۶۴ و ج ۱۳ ، ص ۱۴۴.
