دو . ملاّ عبد اللّه شوشترى

ملاّ عبداللّه شوشترى (م ۱۰۲۱ ق) ، فقيهى محقّق ، محدّثى رجالى ، جامعِ معقول و منقول ، و زاهدى عابد بوده است و در علم و عمل و قدرت انديشه و نيروى حافظه ، از چهره هاى برجسته به شمار مى رود. وى از دانش آموختگان حوزه جبل عامل در اوايل قرن يازدهم هجرى بود و سهم مهمّى در احياى علم حديث داشت. ^۱
محمّد تقى مجلسى ، به مناسبت يادكرد استادش ملاّ عبد اللّه شوشترى ، كه از شاگردان مقدّس اردبيلى (از معاصران شيخ بهايى و ميرداماد) و از مهاجران به اصفهان بود ، مى نويسد:
مى توان نشر فقه و حديث را [ در اصفهان] بر اثر مساعى او دانست. هرچند ديگران نيز وجود داشتند؛ امّا آنان اشتغالات بسيار داشتند و دوران تدريسشان اندك بود ، بر خلاف اين بزرگْ مرد كه نزديك به چهارده سال در اصفهان به تدريس پرداخت... آن هنگام كه او به اصفهان آمد ، شماره طالبان علوم دينى ، از اهل اصفهان و از شهرهاى ديگر به پنجاه نفر مى رسيد و حال آن كه در زمان وفات او بيش از هزار نفر از فضلا در اين شهر ، حضور داشتند. ^۲
در ميان علماى اصفهان ، افرادى همانند ملاّ محمّد تقى مجلسى و رجالى محقّق ميرمصطفى تفرشى (صاحب نقد الرجال) ، حسنعلى تسترى ( / شوشترى) فرزند ملاّ عبداللّه ، ميرزا رفيع الدين محمّد بن حيدر نايينى (صاحب شرح أصول الكافى) ، ملاّ شريف الدين محمّد رويدشتى اصفهانى و مير محمّد قاسم قهپايى (از مشايخ اجازه صاحب روضات الجنات) بوده اند. ^۳

سرانجام ، بد انديشان ، در اثر اختلافات مذهبى ^۱ با حيله هاى مختلف ، جهانگير شاه (حكومت به سال ۱۰۱۴ و م ۱۰۳۷ ق) را عليه او به خشم آوردند تا جايى كه شاه ، قاضى را مستوجب حدّ ساخت ^۲ و قاضى نور اللّه شوشترى به خاطر همان كتاب در سال ۱۰۱۹ ق ، به شهادت رسيد و در آگْرِه به خاك سپرده شد. ^۳

آثار حديثى قاضى شوشترى

در مقدّمه ارزشمند آية اللّه مرعشى رحمه الله بر إحقاق الحق ، ۱۴۰ عنوان كتاب و رساله از قاضى شوشترى ياد شده است كه از ميان آنها به ذكر فعّاليت هايى كه در حوزه حديث نگاشته شده ، بسنده مى كنيم :
۱. بحر الغدير فى إثبات تواتر حديث الغدير سندا.
۲. حاشية على رجال الكشّى حوت فوائد غزيرة فى الرّجال.
۳. حاشية على تهذيب الأحكام للشيخ طوسى (كتابت آن به پايان نرسيده است).
۴. حاشية على خلاصة العلاّمة فى الرّجال.
۵ . رسالة فى ذكر أسامى وضّاعى الحديث و بيان أحوالهم.
۶. شرح على تهذيب الحديث لشيخ الطائفة .
۷. كتاب فى مناقب الأئمة من طرق المخالفين.
۸ . التعليقة على روضة الكافى.
۹. شرح على الصحيفة الكاملة (كتابت آن به پايان نرسيده است).
۱۰. شرح دعاء الصباح و المساء لـِعَـليّ عليه السلام (به فارسى) . ^۴