325
تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري

شيعه به فعّاليت پرداخت و كتاب النواقض را به سال ۹۸۷ ق ، نوشت. ۱
سوم ، كتاب إحقاق الحق را در ردّ بر إبطال نهج الباطل فضل بن روزبهان خنجى (م ۹۲۷ ق) نوشت. فضل بن روزبهان خنجى ، از علماى برجسته قرون نهم و دهم هجرى ، با پيروزى صفويان ، به خراسان و ماوراء النهر گريخت و خود را در اختيار ازبك ها قرار داد. ۲ وى ، كتاب إبطال نهج الباطل را در ردّ كشف الحق و نهج الصدق علاّمه حلّى (م ۷۲۶ ق) نوشت. موضوع كتاب علاّمه ، مسئله امامت بود و فضل بن روزبهان ، رديّه خود را به سال ۹۰۹ق ، به رشته تحرير در آورد. ۳ در اين شرايط سخت ، علاّمه تصميم گرفت كه پاسخ آن را با عنوان احقاق الحق فى نقض إبطال الباطل ۴ يا إحقاق الحق و إزهاق الباطل بدهد و توانست تأليف اين كتاب را در همان سال به پايان برساند.
اين كتاب از كتاب هاى كلامى مشهورى است كه مخصوصا در قسمت مبحث اماميّه ، بسيار مبسوط و مفصّل ، بحث كرده است. گفته هاى علاّمه حلّى با عنوان : «قال المصنّف» ، گفته هاى فضل بن روزبهان با عنوان : «قال الناصب» و گفته هاى قاضى نور اللّه با عنوان : «أقول» آمده است. تأليف اين كتاب ، هفت ماه طول كشيده است.
همان سال با درگذشت اكبر شاه ، اوضاع هند دگرگون شد. محدّث و عالم شيعه معاصر ، قاضى مير يوسف اكبر آبادى ، به قاضى پيشنهاد تقيّه كرد ، ولى او نپذيرفت. ۵

1.صفويه در عرصه دين ، فرهنگ و سياست ، ج ۱ ، ص ۷۵.

2.همان جا.

3.مطلع الأنوار ـ احوال دانشمندان شيعه پاكستان و هند : ص ۶۹۶ .

4.متن كتاب به زبان عربى است و توسط نصير الدين حسين بن عبد الوهاب طباطبايى بهبهانى در سال ۱۰۹۴ ق ، به نام كاشف الأستار به زبان فارسى ترجمه شده است (فهرست نسخه هاى خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۴ ، ص ۲۰۳ ، ش ۱۴۱۷) .

5.مطلع الأنوار احوال دانشمندان شيعه پاكستان و هند ، ص۶۹۶ .


تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
324

متنفّذ و مورد احترام علما و امراى دربار اكبرى بوده است. ابوالفتح گيلانى (م ۹۷۷ ق) ، عالم مشهور دربار اكبر شاه ، در مكتوبى به وى ، با تعريض به قاضى ، چنين آورده است:
دعاى دوستان از زبان نيكان ، مستجاب باد تا استجابت دعاهاى ما گم راهان را در آن درگاه ، بار نيست . ۱
ايشان ، با صدور اجازاتى توسّط اساتيد خود ، عبدالوحيد شوشترى و عبدالواحد مشهدى ، علاوه بر تدريس تفسير ، فقه ، حديث و عقايد اماميّه ، با تأليفات خود به تبليغ تشيّع و دفاع از آن مى پرداخت. ۲
آوازه قاضىِ شهيد ، در پاسخ گويى به رديّه هايى است كه علماى اهل سنّت ، بويژه علماى مطرود از جانب حكومت صفويه ، عليه شيعه نگاشته بودند.
وى نخست ، كتاب الصوارم المهرقة را در ردّ الصواعق المحرقةى ابن حجر هيثمى عسقلانى (م ۹۷۴ ق) نوشت. موضوع كتاب ابن حجر ، ردّ اماميّه و حقيقت مذهب عامّه ۳ بود كه در ميانه قرن دهم در شهر مكّه ، بر ضدّ شيعه تأليف شده بود. ۴
دوم ، كتاب مصائب النواصب را در ردّ بر كتاب نواقض الروافض فى تخطئة الإماميةى ميرزا مخدوم شريفى (م ۹۸۸ يا ۹۹۵ ق) نوشت.
ميرزا مخدوم شريفى ، سنّى مذهب بود و در سال ۹۸۵ ق ، وزير شاه اسماعيل دوم صفوى بود و به سعى همين ميرزا مخدوم ، شاه اسماعيل ، سنّى مذهب شد. به سبب مباهله اى كه بين وى و امير مرتضى طباطبايى صورت گرفت ، نظر شاه نسبت به مخدوم ، تغيير نمود ۵ و امير مخدوم ، راهى سرزمين عثمانى شد و در آن جا بر ضدّ

1.مطلع الأنوار ـ احوال دانشمندان شيعه پاكستان و هند : ص ۷۱.

2.همان ، ص ۶۹۴ ـ ۶۹۵.

3.رياض العلماء ، ص ۲۶۸.

4.صفويه در عرصه دين ، فرهنگ و سياست ، ج۱ ، ص ۷۴ .

5.روضة الصفويّه ، ص ۵۸۳؛ مصائب النواصب ، در ردّ نواقض الروافض ، ص ۱۹ ـ ۲۱.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    علی نقی خدایاری و الیاس پور اکبر
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3886
صفحه از 461
پرینت  ارسال به