علم رجال وجود دارد ، مانند: اقسام حديث و احكام آن ، ضعيف و مرسل ، مراسيلى كه بدانها عمل مى شود و يا نمى شود ، تدليس و اضطراب و... .
ب. رجال. شامل آراى گفته شده درباره رجال سند حديث ، اعم از ثقه يا ضعيف بودن آنهاست.
۲ . صاحب الذريعة ، كتابى را در علم دراية الحديث به محقّق كركى نسبت داده ، مى نويسد :
آن را در بين مجموعه اى از كتاب خانه خوانسارى ديدم. ^۱
۳. فعّاليت ديگر ايشان در حوزه حديث ، «اجازات» وى است كه با تحقيق محمّد حسّون ، به زودى منتشر مى شود.

دو . زين الدين بن على عاملى جبعى (شهيد ثانى)

سردسته علماى حديثى اين دوره را مى توان شهيد ثانى (۹۱۱ ـ ۹۶۵ ^۲ يا ۹۶۶ ق ^۳ ) دانست. شهيد ثانى ، از بزرگان و مفاخر علماى اماميّه است. وثاقت ، فضل ، زهد ، تقوا و كاردانى او در علوم مختلف ، مشهور آفاق بوده و علما ، از او به بزرگى و عظمت ، ياد كرده اند. شيخ حرّ عاملى در أمل الآمل درباره او مى نويسد:
فقيه ، محدّث ، نحوى ، قارى ، متكلّمى حكيم و جامع رشته هاى مختلف علمى. وى ، نخستين شيعه امامى است كه در علم درايه كتاب نوشت؛ ولى اصطلاحات آن را از كتب عامّه نقل كرده است. ^۴
شيخ محمّد عاملى جزينى كه مدّت زيادى شاگرد شهيد بوده و كتابى در حالات

هر چند فقه و اجتهاد ، محور اساسى تأليفات محقّق كركى است ، ليكن شواهدى وجود دارد كه ايشان در حديث هم ، ولو اندك ، فعّاليت داشته است. لذا وى را بايد اوّلين عالمى دانست كه در اين دوره ، توجّه خود را به حديث ، معطوف ساخته است.
وى ، فقيهان و محدّثانى را تربيت كرد كه همگى منشأ تربيت گروه بزرگى از عالمان ديگر شيعى شدند و بعضى از آنها كسانى بودند كه از جبل عامل يا از عراق و بحرين آمده بودند و بعدها در شمار عالمان شيعى ايران درآمدند ^۱ كه از آن ميان ، شيخ على منشار عاملى و شيخ كمال الدين درويش محمّد بن حسن عاملى را مى توان نام برد. ^۲

اساتيد و شاگردان حديثى محقّق كركى

محقّق كركى ، از شيخ شمس الدين محمّد بن داوود ، شيخ على بن هلال جزايرى و شيخ شمس الدين محمّد بن خاتون عاملى روايت مى كند و جمع كثيرى ، همچون: شيخ زين الدين فقعانى ، شيخ احمد بن محمّد ، مشهور به ابن ابى جامع ، شيخ نعمة اللّه بن احمد عاملى ، شيخ برهان الدين ابو اسحاق بن على اصفهانى و شيخ عبد النبى جزائرى ، از وى روايت مى كنند. ^۳

آثار حديثى

۱. محقّق محترم محمّد حسّون ، در مقاله «الفوائد الرّجالية» ^۴ ، به دو قِسم از آراى رجالى كركى پرداخته است:
الف. مبانى و فوايد. اين قِسم ، شامل مبانى رجالى و فوايد علمى اى است كه در