كتاب ، جمع آورى شده و بر مبناى حروف معجم ، تنظيم شده است. ^۱
۸ . صلة الخلف بموصول السلف ، از ابوعبداللّه مغربى رودانى (م ۱۰۹۴ ق).

سه . بازشناسى احاديث جعلى و تأليف كتب موضوعات

۱. الفوائد المجموعة فى الأحاديث المرفوعة ، از ابوعبداللّه محمّد بن يوسف شامى صالحى (م ۹۴۲ ق) .
۲. تنزيه الشريعة المرفوعة عن الأخبار الشنيعة المصنوعة ، از ابوالحسن على بن محمّد كتانى (م ۹۶۳ ق) . در واقع ، مستدركى بر كتاب اللّئالى المصنوعةى سيوطى است و به گفته برخى از محقّقان ، جامع ترين كتاب در باب موضوعات است.
۳. تذكرة الموضوعات ، از جمال الدين محمّد طاهر بن على فتنى ، ملقّب به ملك المحدّثين (م ۹۸۶ ق). ^۲
۴. الموضوعات الكبير (الموضوعات الصغرى يا المصنوع) ، از ملاّ على قارى (م ۱۰۱۴ ق) .

چهار . نگاهى گذرا به غريب الحديث

غريب الحديث ، عبارت است از واژه هاى نامفهوم و ناآشنا در متن حديث ، كه مقصود گوينده و نويسنده را به شنونده و خواننده ، منتقل نمى سازد. حوزه حديثى اهل سنّت در اين عصر ، فعّاليت خود را ، هر چند محدود ، به حوزه اين علم كشانيد و نگاه خود را متوجّه كتاب النهاية فى غريب الحديث ابن اثير (م ۶۰۶ ق) ساخت.
عيسى بن محمّد صفوى (م ۹۵۳ ق) و على بن حسام الدين متّقى هندى (م ۹۷۵ يا ۹۷۷ يا ۹۷۹ ق) ، هر كدام به نوعى كتاب النهاية را تلخيص و مختصر نمودند. ^۳

دو . جمع ، تدوين و خلاصه نويسى جوامع فراگير حديث

۱. الأربعون حديثا البكرية فى الصلاة على خير البريّة صلى الله عليه و آله ، مسمّا به: عقد الجواهر البهيّة فى الصلاة على خير البريّة ، از ابوالحسن بكرى (م ۹۵۲ ق) . اين كتاب ، توسط مكتبة الآداب قاهره ، چاپ شده است.
۲. كتاب الأربعين فى فضل الرحمة والراحمين ، از شمس الدين محمّد بن على بن طولون صالحى (م ۹۵۳ ق) توسط دار ابن حزم بيروت ، چاپ شده است.
۳ . الأربعون حديثا ، از نجم الدين محمّد بن احمد غيطى مصرى (م ۹۸۴ ق) . اين كتاب ، توسّط دارالبشائر الإسلاميّة بيروت ، منتشر شده است .
۴ . تيسير الوصول ، از ابن ديبع شيبانى (م ۹۴۴ ق). تلخيص كتاب جامع الأصول لأحاديث الرسول ابن اثير (م ۶۰۶ ق) است كه در مصر ، در دو جلد ، چاپ شده است.
۵ . تلخيص عبدالوهاب شعرانى (م ۹۷۴ ق) از كتاب سنن البيهقى تأليف ابوبكر احمد بن حسين بن على خسروجردى (م ۴۵۸ ق).
۶ . كنز العمّال فى سنن الأقوال والأفعال ، از علاءالدين على بن حسام ، مشهور به متّقى هندى (م ۹۷۵ يا ۹۷۷ يا ۹۷۹ ق). وى ابتدا الجامع الصغير سيوطى را كه در برگيرنده قسم اقوال الجامع الكبير وى است ، به صورت فقهى تبويب نموده و آن را منهج العمّال فى سنن الأقوال نام مى نهد و بخش ديگرى از قسم اقوال را در كتاب الإكمال لمنهج العمّال ، تبويب مى نمايد. آن گاه ، اين دو كتاب را با هم در آميخته و آن را غاية العمّال فى سنن الأقوال ، نامگذارى مى كند. سپس بر آن مى شود تا قسم افعال الجامع الكبير را به همين شيوه ، تبويب نمايد و احاديث اقوال و افعال را در يك جا بياورد. لذا همه اين كتاب ها را جمع نموده ، آن را كنز العمّال فى سنن الأقوال و الأفعال مى نامد. ^۱
۷ . كنوز الحقايق فى حديث خير الخلايق ، از محمّد عبدالرؤوف بن تاج العارفين ، معروف به مناوى (م ۱۰۳۱ ق) كه در بر گيرنده ده هزار حديث است كه از حدود ۴۱