اصولى ـ اخبارى ، نجف به رسالت علمى خود ، ادامه داد؛ ولى از اين به بعد ، مهاجرت بدان كمتر گرديد و در قرن دوازدهم ، اين مركزيت به تدريج به كربلا منتقل شد. ۱
بحرين
بحرين ، از مراكز كهن تشيّع بوده و در دوره صفوى به دنبال فراخوان علماى شيعى ، رفت و آمد بحرينى ها به ايران و بالعكس ، امرى رايج بوده است .
سيّد ماجد بن هاشم بن على صادقى (م ۱۰۲۸ ق) ، از نخستين علماى مهاجر بحرين به ايران است. وى در اواخر عمر به شيراز رفت و اوّلين كسى است كه در شيراز به نشر حديث پرداخت و به واسطه وجود شريفش مجمع رجال علم و ادب گرديد. ۲
شيخ حسين بن عبدالصمد ، پدر شيخ بهايى ، بعد از اقامت چندين ساله در ايران ، گويا آخرت را در بحرين جستجو مى كند. ۳
درباره وى آمده است:
از شاه طهماسب ، رخصت رفتن به زيارت بيت اللّه الحرام [ طلب ] نمود. بعد از انجام [ دادن ] اعمال حج به بحرين رفته و تا آخر عمر شريفش به تدريس علوم دينيّه مى پردازد. ۴
مطلب ديگرى كه درباره بحرين گفته شده و محقّقان بر روى آن انگشت گذاشته اند، مسئله اخباريگرى است.
گرايش به اخباريگرى ، محصول نفوذ برخى از گرايش هاى شيعى مناطق عربى
1.همان ، ص ۷۲.
2.تاريخ حديث ، كاظم مدير شانه چى ، ص ۱۶۶.
3.وى در نامه اى به فرزندش شيخ بهايى مى نويسد: «اگر دنبال دنيا هستى ، به هند برو ، و اگر آخرت را مى خواهى ، به بحرين بيا ، واگر نه دنيا و نه آخرت را مى خواهى ، در ايران بمان» (به نقل از: رياض العلماء ، ج ۲ ، ص ۱۲۱).
4.تاريخ حديث ، كاظم مدير شانه چى ، ص ۱۱۹.
