عامليان ، چنان كه آمد ، ابن خاتون شيخ اسداللّه بن شيخ مؤتمن ، به سال ۱۰۶۷ ق ، چهارصد نسخه كتاب ، و شيخ بهايى نيز از كتاب هاى نفيس خود ، وقف آن نمودند.
۲. ايجاد مدارس و حلقه هاى درس ، جهت تعليم متون دينى و حديثى در شهرها و مراكز مختلف از جمله اصفهان ، مشهد ، شيراز و... .
علماى مهاجر ، بعد از ورود به ايران ، بيشتر فعّاليت خود را براى آموزش ، متمركز ساختند و با پشتيبانى حاكمان صفوى ، حوزه هاى بحث و تدريس را رونق بخشيدند.
اين عالمان ، بيشتر در شهرهاى شيراز ، تبريز ، قزوين و اصفهان ـ كه اهمّيت سياسى و رونق اقتصادى داشتند ـ و يا در مشهد و قم (با توجّه به اهميّت مذهبى آنها) سكنا گزيدند و به ترويج دانش هاى شيعى پرداختند. ۱
۳. ظهور ادبيات ردّيه نويسى و مقابله علماى شيعى با آن. ۲
به دنبال تشكيل دولت شيعى صفوى كه منجر به مهاجرت بسيارى از علماى اهل سنّت گرديد ، رساله ها و كتاب هاى متعدّدى توسط فقهاى سنّى عليه شيعه نوشته شد كه در آنها ، فتوا به ارتداد و كفر شيعيان داده شد. در اثر يكى از اين فتواها در سال ۹۱۹ ق ، قريب به چهل هزار تن از شيعيان در سرزمين عثمانى قتل عام شدند. ۳
در مقابل اين حركت ، برخى از فقهاى عصر صفوى به مقابله برخاستند و به نگارش رساله ها و صدور فتواهاى ضدّ سنّى پرداختند. نفحات اللاهوت فى لعن الجبت والطاغوت ، از محقّق كَرْكى (م ۹۴۰ ق) ، يكى از اين رساله ها بود كه به «رساله لعنيّه»
1.مهاجرت علماى شيعه از جبل عامل به ايران در عصر صفوى ، ص ۱۶۷.
2.براى تفصيل بحث ، ر. ك: «ادبيات رديّه نويسى در روزگار نخست صفوى» ، صفويه در عرصه دين ، فرهنگ و سياست ، ج ۱ ، ص ۶۷ ـ ۸۶.
3.همان ، ص ۳۷؛ علاّمه مجلسى ، ص ۲۸.
