نام اين افراد را استخراج كرده تا محفوظ بماند ؛ چرا كه تنها در اين كتاب از آنان ياد شده است . ^۱

۴ . مجموعة الجبعى ^۲

شمس الدين محمّد بن على جبعى لويزانى (م ۸۸۶ ق) داراى چند نوشته موسوم به «مجموعه» است . شيخ آقا بزرگ ، در اين باره نوشته است :
او مجموعه هايى پُر فايده به خطّ خود ، نوشته است كه در آنها شرح حال و تاريخ وفات بسيارى از علماى بزرگ ، آمده است . علاّمه مجلسى ، در اجازات بحار الأنوار ، از اين مجموعه با تعبير «وجدت بخطّ الشيخ محمّد بن على الجبعى» فراوان نقل مى كند . ^۳
به گفته صاحب الذريعة ، اين مجموعه نزد محدّث نورى بوده و اكنون در كتاب خانه ملك تهران ، نگهدارى مى شود . فهرستى نيز براى آن تهيّه شده كه به گنجينه نفيسه موسوم است . ^۴
شيخ شمس الدين ، اين مجموعه را در صَفَر ۸۵۷ ق ، نگاشته و فرزندش شيخ عبد الصمد (جدّ شيخ بهايى) با نسخه ديگرى به خطّ پدرش به سال ۹۱۷ ق ، مقابله كرده است . ^۵
مجموعه ديگرى نيز توسّط شيخ شمس در نجف ، الدين فراهم آمده كه بنا به گفته شيخ آقا بزرگ ، در كتاب خانه مدرسه سيّد بروجردى در نجف ، نگهدارى مى شود . در ابتداى اين مجموعه ، نويسنده ، قصيده «سبع علويات» ابن ابى الحديد را

۳. رجال النيلى ^۱

اين كتاب ، نوشته سيّد بهاءالدين على بن عبد الكريم بن عبد الحميد حسينى نيلى نجفى ، معروف به «نسّابه» ، استاد ابن فهد حلّى است . به گفته افندى ، سيّد جمال الدين ابن اعرج ، تتمّه اى در ذكر نام علماى روزگار علاّمه حلّى و اندكى پس از او به آن ملحق ساخته است .
نويسنده رياض العلماء ، به نقل از صاحب معالم ، گزارش كاملى از اين كتاب ، به دست داده است .
صاحب معالم كه رجال النيلى را يافته بوده ، شرح حال ۲۶ نفر از عالمان پس از علاّمه حلّى را كه سيّد جمال الدين ابن اعرج به درخواست نويسنده به آن ملحق كرده بوده ، استخراج كرده است . بنا به نوشته صاحب معالم ، رجال النيلى ، به سان خلاصةى علاّمه حلّى بر دو قِسم است . او ابتدا كلام علاّمه در خلاصة را در هر باب مى آورد و چون به آخر باب مى رسد ، موارد ديگر را از الفهرست شيخ يا كتاب ابن داوود يا نجاشى تكميل مى كند . در برخى موارد نيز به برخى مناقشات جزئى با ابن داوود مى پردازد كه برخى از آنها غير قابل توجّه است ، ^۲ گو اين كه بيشتر مواردى كه افزون بر خلاصة از الفهرست شيخ طوسى يا رجال النجاشى نقل مى كند ، در قِسم دوم خلاصة موجود بوده و نويسنده ، دوباره آنها را ذكر مى كند ... . ^۳
از آن جا كه نيلى مى خواسته كتابش ، عالمان پس از علاّمه را نيز در بربگيرد ، از سيّد جمال الدين ابن اعرج درخواست كرده كه شرح حال اين عالمان را نيز بنويسد و در كتاب ، درج كند . او نيز به اين كار ، مبادرت كرده است . صاحب معالم افزوده كه او