99
تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري

قطب سوم ، درباره فوايد عزلت است . در اين بخش ، ۲۱ حديث آمده است . افزون بر اين احاديث ، سخنان ديگرى از افراد غير معصوم ذكر شده است ، از جمله كلامى از اويس قرنى ، گفتارهايى با تعبير : «قال بعضهم» (سه مورد) ، سخنانى از يك راهب با تعبير «قيل لراهب» (پنج مورد) و سخنانى از يك حكيم (سه مورد) آمده است .
در اين بخش ، همچنين روايت بلندى شامل مواعظ و نصايح پيامبر اكرم به اسامة بن زيد ، به نقل از كتاب المنبئ عن زهد النبىّ صلى الله عليه و آله ، نوشته شيخ ابو محمّد جعفر بن احمد بن على قمى ، نزيل رى ۱ ، آورده است ، كه شامل نكوهش انسان هاى آخر الزمان است . روايت بلند ديگرى را نيز از پيامبر صلى الله عليه و آله آورده ، در توصيف برخى از اولياى خدا كه پس از پيامبر صلى الله عليه و آله خواهند آمد . ابن فهد ، در اين بخش ، فوايد شانزده گانه اى براى عزلت بر شمرده است . پايان بخش كتاب ، احاديثى در نكوهش دنياست .
ابن فهد ، مجموعاً ۵۴ حديث در اين كتاب نقل كرده و افزون بر اينها نيز سخنانى از غير معصومان آورده است . برخلاف آنچه نويسنده در نام كتاب بر آن تأكيد كرده كه احاديث را با اسانيد ياد مى كند ، بسيارى از احاديث كتاب ، فاقد اسناد است . در اين گونه موارد ، ابن فهد به ذكر نام معصوم و گاهى راوى نخست از معصوم ، بسنده كرده است .
درباره مصادر و مآخذ نويسنده در نگارش التحصين نيز گفتنى است كه با توجّه به تخريج هاى محقّقان كتاب ، برخى از احاديث آن ، از منابع شناخته شده شيعه مانند الكافى ، المحاسن ، تحف العقول و تنبيه الخواطر برگرفته شده و براى بسيارى از احاديث كتاب نيز مصدرى يافت نشده و در تحقيق كتاب ، به جايگاه آنها در بحار الأنوار و

1.وى ، معروف به «ابن رازى» ، نويسنده المسلسلات و الغايات و از عالمان اماميّه در سده چهارم هجرى است . درباره كتاب المنبئ ، ر .ك : الذريعة ، ج۲۲ ، ص۳۵۵ (ش۷۴۱۴) .


تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
98

پيش گفته در أربع رسائل كلامية منتشر شده است .

۷. التحصين فى صفات العارفين ۱

نام كامل كتاب ، التحصين فى صفات العارفين من العزلة والخمول بالأسانيد الملتقاة من آل الرسول است . كتاب ، اثر عالم نامدار قرن نهم هجرى جمال الدين احمد بن فهد حلّى (۷۵۷ ـ ۸۴۱ ق) است .
موضوع كتاب ، همچنان كه از نامش پيداست ، عزلت و خمول است . نويسنده ، با استفاده از احاديث معصومان عليهم السلام ، كتاب خود را در سه «قطب» ، تنظيم كرده است . قطب نخست ، درباره تصوّر عزلت است . در اين بخش ، ابن فهد ، ابتدا چنين تعريفى از عزلت به دست مى دهد .
العزلة هى الانقطاع إلى اللّه تعالى ، فى كهف جبل ، أو ظلّ مسجد أو زاوية بيت . و قد يقال العزلة هى الفرار من الناس والوحشة عن الخلق والاستيناس بالحقّ وهو أعم من الأول . ۲
عزلت، عبارت است از انقطاع به سوى خداى تعالى در غار كوهى، يا زير سايه مسجدى، يا در گوشه خانه اى. و گفته مى شود عزلت، فرار از مردم و بُريدن از خلق و انس گرفتن با خداوند است كه اعم از تعريف نخست است.
ابن فهد ، در اين بخش ، پنج حديث آورده كه دو مورد آن ، حديث قدسى است . نيز سخنى از ذوالنون مصرى نقل شده است . ۳
قطب دوم كتاب ، درباره «اذن در عزلت» است . از نظر ابن فهد ، اخبار در اين باره ، بى شمار است و او هفده مورد را ذكر كرده است .

1.كشف الحجب والأستار، ص ۱۰۱ (ش ۴۶۴)، الذريعة، ج ۳، ص ۳۹۸ (ش ۱۴۳۰)؛ إيضاح المكنون، ج ۱، ص ۲۳۶؛ معجم المؤلّفين، ج ۲، ص ۱۴۴.

2.التحصين، ص ۴.

3.همان جا.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    علی نقی خدایاری و الیاس پور اکبر
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3888
صفحه از 461
پرینت  ارسال به