75
تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري

نويسنده ، در اين كتاب ، برخلاف البلد ، در موارد بسيار در متن به منابع نقل خود ، اشاره مى كند . ۱
جالب توجّه آن كه در متن كتاب ، احاديث و ادعيه اى از منابع اهل سنّت آمده است . از جمله اين مصادر مى توان السفينة البغداديةى سلفى ، فضائل القرآن ابن ضريس ، مسند أبى حنيفة ، الخزائن منذرى ، جامع ابن وهب ، ۲ كتاب الدعاء طبرانى ، كتاب الدعاء ابن ابى الدنيا ۳ و ربيع الأبرار زمخشرى ۴ را نام برد . همچنين ، از دو كتاب العين المبصرة و الحدقة الناظرةى خود نيز استفاده كرده است . ۵ نسخ خطّى متعدّدى از اين كتاب ، در دست است . ۶
چند ترجمه فارسى از اين كتاب ، گزارش شده است :
۱ . ترجمه مصباح كبير ، نگاشته قاضى جمال الدين بن فتح اللّه بن صدر الدين شيرازى ، ساكن حيدرآباد هند ، كه به نام سلطان محمّد قطب شاه (حكومت ۱۰۲۰ ـ ۱۰۳۵ ق) نگاشته شده و نسخه آن در كتاب خانه آستان قدس رضوى موجود است . ۷
۲ . مصباح الجنان ومفتاح الجنان ، از ملاّ شرف الدين بن شاه حسين بيرمى لارى ، كه آن را به ميرزا محمّد ، مستوفى رشت ، اهدا كرده است . نويسنده ، افزون بر ترجمه ، تهذيب و تلخيص هم انجام داده و مقدّمه و خاتمه اى بر آن افزوده و در ابتداى آن ، فصول چهل گانه كتاب را نام برده است . ترجمه ، ظاهراً در ۱۱۴۰ ق ، به پايان رسيده است . نسخه خطّى آن در كتاب خانه مدرسه ملاّ محمّدباقر سبزوارى در مشهد

1.براى نمونه، ر.ك : همان، ص ۲۱۷، ۲۱۸، ۲۲۱، ۲۲۳، ۲۲۴ و ۸۱۷ .

2.همان، ص ۵۵۶ .

3.همان، ص ۲۲۵.

4.همان، ص ۲۳۰.

5.همان، ص ۳۰۲.

6.ر.ك: موسوعة مؤلّفى الإمامية، ج ۱، ص ۳۱۲.

7.الذريعة، ج ۴، ص ۱۳۶ (ش ۶۵۳).


تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
74

۸ . جنّة الأمان الواقية وجنّة الايمان الباقية

اين كتاب ، معروف به مصباح الكفعمى و دومين اثر مهم برجاى مانده از نويسنده و شامل پنجاه فصل در ادعيه ، اَحراز ، آداب ، سنن ، زيارات و تعويذات است . اين كتاب كه كفعمى آن را پس از البلد الأمين و به سال ۸۹۵ هجرى به پايان برده . ۱ از مصادر بحار الأنوار است . ۲
مصباح الكفعمى ، از نظر سبك نگارش ، شبيه البلد الأمين و در حقيقت ، پالايش و نگارش جديدى از آن كتاب است . كفعمى در مقدّمه كتاب تصريح مى كند كه مطالب آن را از كتاب هايى كه صحّت آنها مورد اعتماد بوده و مأمور به تمسّك به آنها هستيم ، گِرد آورده است . ۳
اين كتاب نيز داراى حواشى اى از خودِ نويسنده است . ۴ آقا بزرگ ، بر آن است كه حواشى اين كتاب ، گسترده بوده و بسى بيشتر از مقدار چاپ شده در حواشى كتاب است . ۵ كفعمى ، در پايان كتاب ، مصادر خود را كه بالغ بر ۱۸۰ جلد كتاب است ، برشمرده كه ظاهراً همان مصادر كتاب البلد الأمين است . البته ، قبل از يادكرد مصادر مى گويد :
وبالجملة فقد دخل فى هذا الكتاب ، كتب أخر ودفاتر غـرر ؛ غير أنّى لم أكن أعرف ابن نجدتها ، ولا ساكن بلدتها. فأخذت ماتيسّر لى من أبنائها ، و إن لم أكن أعرف أحداً من أصحابها وأسمائها. ۶
به نظر مى رسد اين كتاب ها غير از كتاب هايى است كه اسامى آنها را ذكر كرده است . احتمالاً از اين مصادر ، در مطالب و توضيحات حواشى كتاب ، بهره برده است .

1.مصباح الكفعمى، ص ۱۰۰۳.

2.بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۶.

3.مصباح الكفعمى، ص ۶ .

4.روضات الجنّات، ج ۱، ص ۲۱.

5.الذريعة، ج ۶ ، ص ۵۷ ؛ كتاب خانه ابن طاووس، ص ۱۵۳.

6.مصباح الكفعمى، ص ۱۰۰۴.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    علی نقی خدایاری و الیاس پور اکبر
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3900
صفحه از 461
پرینت  ارسال به