401
تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري

كه به صورت جَرْى و تطبيق بر طريق ائمه معصوم ، از منابع مختلف ، گردآورى شده است. حويزى در تفسير ، الفاظ آيه ، اِعراب و قرائت آن ، سخنى به ميان نياورده و تفسيرش شامل تمام آيات قرآن نيست و علّت آن ، عدم ورود روايات خاصّه در تفسير آيات است و به همين منظور ، بسيارى از آيات را ذكر نكرده است. ۱
حويزى ، در بيان هدف خويش از تأليف تفسير ، در مقدّمه كتاب مى نويسد:
خادمان كتاب الهى و گيرندگان از وحى الهى را ديدم كه هر كدام ، راه هاى مختلف را مى پيمايند. برخى از آنان به ذكر عربى و معانى الفاظ ، برخى به بيان تركيب نحوى ، برخى به استخراج مسائل صرفى مى پردازند و برخى ، نهايت تلاش خويش را در آنچه متعلّق به اِعراب و تصريف است ، مى گذارند... علاقه مند شدم به بعضى از آيات قرآن رواياتى از اهل بيت عليهم السلام را اضافه نمايم تا بيانگر آيات مشكل و كاشف از اسرار باطنى (تأويل) آيات باشند. ۲
با وجود اين ، وى ، اسناد روايات را ساقط نموده و آيات را نياورده و به همين خاطر ، شناخت روايات مربوط به هر آيه را با مشكل مواجه ساخته است؛ ۳ ولى در چاپ دوم آن ، محقّق اين نكته را دريافته و آيات قرآن را آورده تا مطلب آشكار گردد و استفاده از آن ، آسان تر گردد. ۴
تفسير نورالثقلين ، مشتمل بر احاديث صحيح ، ضعيف ، اسرائيليات ، غلوّ و... است كه نمونه اش در تفسير مربوط به هاروت و ماروت ، آمده است. ۵
علاّمه طباطبايى قدس سره ، تلاش مؤلّف را در تأليف اين كتاب ، ستوده است. ۶ برخى

1.همان ، ص ۷۳۳.

2.نورالثقلين ، ج ۱ ، ص ۲.

3.الذريعة ، ج ۲۴ ، ص ۳۶۵.

4.المفسّرون حياتهم و منهجهم ، ص ۷۳۳ .

5.نورالثقلين ، ص ۱۰۷.

6.همان ، مقدّمه ، ص «ج».


تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
400

ديدم كه مردم اين زمان به تفسير رو آورده اند و از كسى كه از اهل بيت عليهم السلام نقل نكرده ، چيزى را مى گيرند ، در حالى كه قرآن در منزل آنان نازل شده و علمى دارند كه ديگران ندارند... در كتاب «هادى...» بسيارى از روايات تفسيرى اهل بيت عليهم السلام را (قبل از برخوردم به تفسير شيخ ثقه عيّاشى و تفسير محمّد بن عباس بن ماهيار و...) جمع كرده بودم. و اين كتابم (البرهان) ، تو را به بسيارى از اسرار علم قرآن ، مطّلع مى سازد و تو را به آنچه كه گوينده تفسير از فهم آن عاجز است ، راهنمايى مى كند و براى تو آنچه را كه درباره علوم شرعى ، قصص ، اخبار نورانى و فضايل اهل بيت اماميه است ، توضيح مى دهد. ۱
وى قبل از ورود به بحث تفسير ، هفده باب به عنوان «فوايد بحث» آورده و در هر كدام ، توضيحاتى داده است. روش وى در اين تفسير بدين گونه است كه هرگاه در تفسير آيه اى، روايتى به طور صريح از اهل بيت عليهم السلام پيدا نمى كرد ، كلام على بن ابراهيم قمّى را به منزله روايت ، در تفسير خويش مى آورد و علّت آن را منسوب بودن اين تفسير به امام صادق عليه السلام مى دانست. ۲ تأليف اين اثر در سال ۱۰۹۵ ق ، صورت گرفته است.
۱۰ . نور الثقلين ، از شيخ عبد على بن جمعة عروسى حويزى (م ۱۱۱۲ ق).
مصنّف در اين تفسير ، بر احاديث منقول از رسول اكرم و اهل بيت عليهم السلام اعتماد نموده است. وى به لحاظ وسعت اطّلاعات و كثرت جستجويش در منابع مختلف ، راه تحقيق را براى محقّقانى كه در تحقيق متون كار مى كردند ، هموار كرد و احاديث صحيح را از ميان آنها استخراج نموده ، روايات ضعيف و مضطرب را دسته بندى كرده است.
اين تفسير ، حاوى بسيارى از روايات اهل بيت عليهم السلام در تفسير قرآن كريم است

1.همان جا.

2.المفسرون حياتهم و منهجهم ، ص ۲۰۱.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    علی نقی خدایاری و الیاس پور اکبر
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4006
صفحه از 461
پرینت  ارسال به