367
تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري

پيامبر اكرم در منقبت امام على عليه السلام است. اين كتاب با تحقيق محمّد حسن زبرى ، توسط مجمع البحوث الاسلاميّة للدراسات والنشر به چاپ رسيده است.
اوّل آن: «الحمدللّه شكرا لا شريك له».
آخر آن: «واسقنى شربة بكف عليّ سيّد الأولياء ، زوج البتول و صلى اللّه على خير خلقه».
۲ . الأربعون حديثا فى مناقب الأئمة الطاهرين ، ۱ از مؤلّفى ناشناخته. شامل چهل حديث در مناقب ائمّه عليهم السلام است و به زبان فارسى نوشته شده است. صاحب الذريعه مى نويسد:
در آن «عبدالصمد» نوشته شده؛ ولى معلوم نيست والد حسين بن عبدالصمد ، جدّ شيخ بهايى است يا شمس الدين محمّد جبعى (م ۹۳۵ ق).
۳ . الأربعون حديثا فى الفضائل از شيخ زين الدين على بن احمد الشامى (شهيد ثانى) (مق ۹۶۶ ق). ۲ چهل حديث در فضايل اميرالمؤمنين على عليه السلام است. مقدّس اردبيلى در حديقة الشيعة ، از روايات آن ، نقل مى كند.
۴ . الأربعون حديثا ، از شيخ ابراهيم بن سليمان قطيفى (م ۹۸۴ ق). ۳ چهل و پنج حديث در تكاليف و وظايف بندگان و آداب و آموزه هاى اخلاقى است كه مؤلّف به صورت مختصر و با حذف اسناد آنها آورده است. علاّمه مجلسى از آن در بحار الأنوار ، استفاده كرده است.
اين رساله با تصحيح آقاى عليرضا هَزار در دفتر هشتم ميراث حديث شيعه (ص ۲۰ ـ ۳۲) به چاپ رسيده است.
۵ . الأربعون حديثا ، از عبداللّه بن محمود بن سعيد شوشترى (مق ۹۹۷ ق). ۴ وى

1.الذريعة ، ج ۱ ، ص ۴۱۹ ـ ۴۲۰.

2.همان ، ص ۴۱۶.

3.همان ، ص ۴۱۰.

4.همان ، ص ۴۲۰ ـ ۴۲۱.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
366

الف . اربعين نويسى

اربعين نويسى ، در تاريخ حديث ، از ديرْ زمان رواج داشته و اين عمل عالمان شرع ، مستند بر حديثى مستفيض ۱ است كه به سند متّصل ۲ از پيامبر اكرم روايت شده است:
من حفظ على أمتى أربعين حديثا فيما ينفعهم من أمر دينهم بعثه اللّه يوم القيامة من العلماء.
به همين سبب ، بسيارى از عالمان شرع ، اعم از شيعه و سنّى ، از سده هاى سوم و چهارم هجرى به بعد به گردآوردن يا شرح كتاب هايى به نام «اربعين» پرداختند و چون در قرن دهم هجرى ، دور به عالمان شيعه رسيد ، همين كار را دنبال كردند.
شيخ بهايى ، با شش سند، ۳ حديثى را از امام موسى كاظم عليه السلام از پدرانش ، از رسول خدا روايت كرده است كه فرمود:
من حفظ على أمتى أربعين حديثا ينتفعون ممّا يحتاجون إليه فى أمر دينهم بعثه اللّه عز و جليوم القيامة فقيها عالما. ۴
محتواى مجموعه هاى «اربعين» اين دوره ، در بيان مسائل اعتقادى ، مناقب و فضائل ائمه عليهم السلام ، سنن ، آداب و احكام ، اخلاق و... است كه ماحصل مجموعه ها بدين قرار است : ۵
۱ . الأربعين فى فضائل الإمام اميرالمؤمنين عليه السلام و يليه أسماء أولاده ، ۶ از امير جمال الدين محدّث شاهرودى (م ۹۳۰ ق). اين كتاب ، شامل چهل حديث از احاديث

1.مستفيض ، خبرى است كه راويان آن در هر طبقه بيش از دو تن و به قولى بيشتر از سه تن باشند؛ ولى به سر حدّ تواتر نرسيده باشد (دراية الحديث ، ص ۴۹).

2.وصول الأخيار إلى أصول الأخبار ، ص ۳۸.

3.الأربعون حديثا ، ص ۶۳ ـ ۶۵.

4.الخصال ، ج ۲ ، ص ۱۵۰؛ ثواب الأعمال ، ص ۳۰۰؛ الكافى ، ج ۱ ، ص ۴۹.

5.آن دست از آثارى كه در بخش هاى متعدّد ، در حين بحث محدّثان به صورت تفصيلى بدانها اشاره شده ، در اين بحث ، گنجانده نشده اند.

6.رياض العلماء ، ج ۳ ، ص ۳۱۵؛ الذريعة ، ج ۱ ، ص ۴۲۱.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    علی نقی خدایاری و الیاس پور اکبر
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4063
صفحه از 461
پرینت  ارسال به