357
تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري

در اصفهان ، جدّ اين شكسته ، كتب حديث را بر شيخ الطائفه على بن عبدالعالى كَرْكى خوانده و اجازات او را داشت ؛ امّا چون رغبت مردمان در فقه بيشتر بود ، مدارش بر درس فقهيّه بود. ۱
علاّمه محمّد باقر مجلسى (م ۱۱۱۱ ق) كه از ۲۵ سالگى شروع به تأليف و تصنيف نمود ، اوّلين كتاب خود را به نام ميزان المقادير ۲ يا رسالة الأوزان به سال ۱۰۶۳ ق ، در مسائل فقهى به رشته تحرير درآورد.
على رغم گرايش به احاديث فقهى در طول اين دو قرن ، اعتقادات و احاديث اعتقادى ، جايگاه خاصّ خودشان را داشته اند. علماى اين دوره ، از يك سو براى ترويج مبانى تشيّع ، و از سوى ديگر ، براى تبيين مبانى حكومت و مستحكم نمودن پايه هاى آن در طول نزديك به ۲۳۰ ساله حيات آن ، پرداختن به احاديث اعتقادى را در دستور كار خود قرار دادند و حكومت صفويّه و حاكمان آن را با احاديث ، منطبق مى ساختند. قبل از پرداختن به مصاديق مطالب گفته شده ، گفتنى است كه در اين دوره ، احاديث اعتقادى در دو حوزه شكل گرفته است:
اوّل . حوزه اى ـ كه بيشتر جنبه برونْ مذهبى داشته است ـ مقارن با پيدايش حكومت صفويه و كشمكش هاى به وجود آمده ميان شيعه و سنّى بر سرِ مسائل اعتقادى اى همچون امامت ، علماى شيعه را بر آن داشت تا در صدد فراهم نمودن كتاب ها و رساله هاى اعتقادى و يا مجموعه هاى چهل حديثى تحت عناوين اصولى ، نظير : امامت و بيان فضائل و معجزات ائمه معصوم عليهم السلام ، فروع (نظير احكام) و مسائل اعتقادى (نظير غيبت و رجعت) برآيند.
از آثار نگاشته شده در اين حوزه مى توان به موارد زير اشاره كرد:

1.لوامع صاحبقرانى ، ج ۱ ، ص ۳۷.

2.الذريعة ، ج ۲۳ ، ص ۳۱۹.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
356

فصل پنجم : محتواى فعّاليت هاى حديثى در سده هاى دهم و يازدهم

اوايل قرن دهم هجرى ، مقارن با پيدايش صفويه (۹۰۷ ق) ، در بين علماى شيعه پرداختن به روايات فقهى از درجه اهمّيت بالايى برخوردار بود و كتاب هاى فقهى محمّد بن على بن ابراهيم ابن ابى جمهور احسايى به نام هاى عوالى اللّئالى العزيزية فى الأحاديث الدينيّة و دُرَر اللّئالى العماديّة فى الأحاديث الفقهية ، اين نكته را نشان مى دهد.
احتمالاً دو عامل ، سبب پرداخت به روايات فقهى در اين دوره گرديده است:
۱. گسترش صوفى گرى و اباحه گرى آنان در مسائل دينى ، نوعى بى تفاوتى نسبت به احكام فقهى را به وجود آورده بود و اين ، سبب پرداختن علما به روايت هاى فقهى گرديده است.
۲. ماهيّت حكومت صفويه كه بر مدار دين و مذهب مى چرخيد و عطش مردمان نسبت به مسائل و احكام فقهى ، سبب اين گرايش بود ، كما اين كه كتاب فقهى جامع عبّاسى شيخ بهايى ، نشانگر رغبت مردم نسبت به فهم مسائل فقهى خودشان بوده است.
از گفته هاى محمّد تقى مجلسى ، پرداختن به روايات فقهى در اوايل اين دوره ، كاملاً مشهود است:

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    علی نقی خدایاری و الیاس پور اکبر
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4058
صفحه از 461
پرینت  ارسال به