محدّثان شيعى ايرانى

علماى شيعى ايرانى كه در نشر فعّاليت هاى حديثى پيش گام بودند و به تربيت بسيارى از محدّثان بعد از خود پرداختند ، بدين قرارند:

يك . نوراللّه بن شرف الدين حسينى مرعشى (قاضى شوشترى)

نوراللّه بن سيّد شرف الدين حسينى مرعشى شوشترى (۹۵۶ ـ ۱۰۱۹ ق) ، از بزرگان علماى زمان صفويه بوده و در زمان پادشاهى اكبر شاه (حكومت به سال ۹۶۴ و م ۱۰۱۴ ق) به هندوستان رفت ^۱ تا جايى كه بخش عمده اى از حيات علمى خويش را در هند سپرى كرد. ^۲ لياقت و كاردانى وى ، سبب گرديد كه شاه ، مقام قضاوت را به او بسپارد. ^۳
شيخ حرّ عاملى ، او را «فاضل ، عالم ، محقّق ، علاّمه و محدّث» دانسته ^۴ و افندى در رياض العلماء ، وى را «فاضل ، عالم ، ديندار ، صالح ، علاّمه ، فقيه و محدّث» معرّفى مى كند. ^۵
درباره علل و عوامل هجرت قاضى به هند ، آمده است كه در اثر نابه سامانى اوضاع خوزستان و كشمكش بين حكومت محلّى و صفويان ، ناچار شد از شوشتر به مشهد كوچ كند و سپس در سال ۹۹۲ ق ، به هند مهاجرت كرد. ^۶
اين مبلّغ بزرگ شيعه در هندوستان ، به دليل تبحّر خاصّى كه داشت ، چهره اى

بهايى ، اين رساله را به عنوان مقدّمه بر الحبل المتين نوشته و آن را در سال ۱۰۱۰ ق ، به پايان رسانده است. ^۱
۳. الحبل المتين فى أحكام الدين . ^۲ وى در اين كتاب ، احاديث صحيح ، حَسَن و موثق را با شرح و بيان در آن جمع كرده و تعارض بين آنها را رفع كرده است.
۴. حاشيه بر كتاب من لايحضره الفقيه ، با عناوين «قال ـ أقول» كه كتابت آن ، ناقص مانده است. ^۳
۵ . حاشيه على خلاصة العلاّمه. ^۴ حاشيه اى است بر خلاصة الأقوال فى علم الرجال علاّمه حلّى (م ۷۲۶ ق).
۶. الفوائد الرّجالية. ^۵ رساله اى مختصر كه مامقانى ، آن را در رجال خويش ، آورده است.
حضور علماى نامبردار جبل عامل در ايران و تلاش هاى گسترده آنان براى بهبود و ترقّى فقه و حديث شيعه ، علاوه بر آن كه منجر به تشويق و ترغيب علماى ايرانى بدانها شد و بلاد عجم ، شاهد شكوفايى عالمان بزرگى در عرصه فعّاليت هاى حديثى گرديد ، بار ديگر حوزه علميه شيعه را در ايران ، احيا نمود.
روزگارى قم و رى ، مركز نشر حديث شيعه بودند و در اين دوران ، اصفهان ، مشهد و در مرحله بعد ، شهرهاى قزوين ، شيراز ، كاشان و قم ، صاحب حوزه هاى بالنده اى شدند. ^۶