33
تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري

همگى از بين رفته اند . از آثار اوست :
۱ . كتابى در معرفة الرجال (دو جلد) ، ۲ . نهاية الطالب فى نسب آل أبى طالب (دوازده جلد) ، ۳ . الثمرة الظاهرة من الشجرة الطاهرة (چهار جلد در انساب طالبيان) ، ۴ . الفلك المشحون فى أنساب القبائل و البطون ، ۵ . سبك الذهب فى شبك النسب ، ۶ . الجذوة الزينبية (ابن عنبه ، شش كتاب ياد شده را نزد ابن معيّه ، قرائت كرده است) ، ۷ . أخبار الأُمم ، ۹ . تذييل ( / تبديل) الأعقاب ، ۱۰ . كشف الالتباس فى نسب بنى العبّاس ، ۱۱ . منهاج العمال فى ضبط الأعمال . ۱

۷. ابن عتائقى حلّى (زنده در ۷۸۶ ق) ۲

كمال الدين عبد الرحمان بن محمّد بن ابراهيم بن عتايقى حلّى ، عالم ، متكلّم و حديث پژوه قرن هشتم هجرى است . او در حِلّه به دنيا آمد و در همان جا دانش آموخت . كفعمى در المصباح ، او را عالمِ عامل و فاضلِ كامل شمرده و سيّد بهاءالدين على بن عبد الحميد نجفى ، استاد ابن فهد نيز در كتاب السلطان المفرج عن أهل الإيمان ، از او ياد كرده و بسيار ، ستوده است . ۳
صاحب رياض و شيخ عبّاس قمى نيز به نقل از آن ، وى را متمايل به حكمت و تصوّف دانسته اند . ۴ افندى ، بر آن است كه اين گرايش ، به تبع ابن ميثم در شرح نهج البلاغة بوده است . ۵

1.عمدة الطالب، ص ۱۶۹ ـ ۱۷۰. نويسنده عمدة الطالب ، تصريح كرده كه ابن معيّه، كتاب هاى ديگرى نيز در زمينه فقه، حديث، حساب و عروض داشته؛ امّا به عناوين آنها اشاره ننموده است.

2.ر.ك: رياض العلماء، ج ۳، ص ۱۰۳، الكنى والألقاب، ج ۱، ص ۳۵۴، الحقائق الراهنة، ص ۱۱۱، دائرة المعارف بزرگ اسلامى، مدخل «ابن عتائقى»؛ الأعلام، ج ۳، ص ۳۳۰.

3.ر.ك: رياض العلماء، ج ۳، ص ۱۰۵.

4.همان، ص ۱۰۳؛ الكنى والألقاب، ج ۱ ، ص ۳۵۴.

5.رياض العلماء، ج ۳، ص ۱۰۵.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
32

بنا به گفته ابن عنبه ، ابن معيّه در ميان اهل فتوّت ، جايگاه ويژه اى داشته است ، لباس فتوّت به آنها مى پوشانده و در ميانشان داورى مى كرده است . همچنين ، منصب پوشاندن خرقه اهل تصوّف نيز با او بوده است . ۱
ابن معيّه ، داراى استادان و مشايخ فراوان بوده است . از جمله ، قاسم بن حسين (پدرش) ، فخرالمحقّقين ، علاّمه حلّى ، عميدالدين عبد المطّلب بن محمّد بن على اعرج و ضياء الدين عبد اللّه بن محمّد بن على اعرج (دو پسر خواهر علاّمه حلّى) ، محمّد بن يحيى بن سعيد ، محمّد بن فخر المحقّقين ، محمّد بن محفوظ بن وشّاح ، عبد اللّه بن حمدويه ، على بن احمد مَزيَدى ، رضى الدين محمّد بن محمّد بن محمّد آوى ، يوسف بن ناصر بن حمّاد ، على بن عبد الحميد بن فخّار ، على بن عبد الكريم بن طاووس ، جعفر بن على بن عرفه حلّى ، محمود بن يحيى شيبانى حلّى ، جعفر بن على بن صاحب دارالصخر ( / دارالصحة) و جمعى ديگر را مى توان نام برد . ۲
از شاگردان و راويان از او نيز جمال الدين احمد بن عنبه ، شهيد اوّل ، بهاء الدين على بن عبد الحميد و محمّد بن احمد بن ابى المعالى شايان ذكرند . شهيد ثانى گفته است كه اجازه تاج الدين به شهيد اوّل را كه به خطّ خود او بوده ، ديده كه در انتهاى آن ، نويسنده از شهيد درخواستِ اجازه كرده است . افزون بر شهيد اوّل ، عزّالدين حسن بن ابى الفتح دهّان نيز با ابن معيّه ، روايت مُدَبّج دارند . ۳ نيز گفته مى شود كه ابن معيّه ، داراى اسنادى عالى به امام حسن عسكرى عليه السلام است ، بدين طريق كه ابن معيّه از پدرش ، از معمر بن غوث سنبسى روايت مى كند كه گفته مى شود از غلامان امام عسكرى عليه السلام بوده است . ۴
ابن معيّه ، داراى كتاب هاى متعدّد در زمينه رجال ، تاريخ و انساب بوده كه ظاهراً

1.همان، ص ۱۷۰ ـ ۱۷۱.

2.الحقائق الراهنة، ص ۱۹۷.

3.همان، ص ۱۹۸. هرگاه دو قرين (همسن، همشاگرد) از يكديگر روايت كنند، «مُدَبّج» ناميده مى شود (معجم مصطلحات الرجال والدرايه، ص ۱۵۱).

4.الكنى والألقاب، ج ۱، ص ۴۱۶، سفينة البحار، ج ۶ ، ص ۴۵۷؛ مستدرك الوسائل، ج ۹، ص ۱۴۶.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    علی نقی خدایاری و الیاس پور اکبر
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3966
صفحه از 461
پرینت  ارسال به