217
تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري

استنساخ كرده است . ۱
عمدة الطالب چاپ شده ، در حقيقت نگارش دوم از اين كتاب است كه نويسنده ، يك سوم نگارش نخست (نسخه تيمورى) را حذف كرده و آن را در يك «مقدّمه» و سه «اصل» و هر اصل شامل چندين «فصل» ، مرتّب كرده است . ۲ اين كتاب ، مورد عنايت عالمان اماميّه بوده و در پژوهش هاى مربوط به تاريخ و انساب ، از آن بهره برده اند ۳
.
منابع ابن عنبه در نگارش عمدة الطالب ، مطالب استادش ابن مُعَيّه (م ۷۷۶ ق) و كتاب هاى ابوالحسن على بن محمد بن على صوفى (معروف به ابن صوفى عُمَرى) ، معاصر سيد مرتضى (مانند المجدى والمبسوط) و نيز كتاب در علم انساب ابو نصر سهل بن عبد اللّه بخارى به نام نسب الطالبيين (تأليف ۵۹۲ ق) است . ۴
عمدة الطالب ، بار نخست به سال ۱۳۵۸ ق ، با تحقيق سيّد محمّدصادق آل بحرالعلوم و ديگر بار با تصحيح محمّدحسن آل طالقانى و با مقدّمه و تعليقات سيّد محمّد صادق آل بحرالعلوم ، در نجف منتشر شده است .
چاپ ديگر اين كتاب ، توسّط مكتبة الثقافة الدينيّة در قاهره و با تحقيق گروهى از محقّقان به سال ۱۴۲۱ق انجام پذيرفته است .
در پايان اين كتاب ، رساله اى در اصطلاحات علم نسب نيز آمده است .

۵ . الفصول الفخرية فى أصول البريّة ۵

اين كتاب نيز نوشته سيّد جمال الدين احمد بن عنبه است كه آن را براى سيّد

1.الذريعة ، ج۱۵ ، ص۳۳۸ (ش۲۱۷۰) .

2.همان جا . در مقدّمه عمدة الطالب چاپ نجف (ص ۱۳) ، نسخه جلالى را بزرگتر از تيمورى دانسته كه خطاست .

3.ر .ك : بحار الأنوار ، ج۱ ، ص۲۳ .

4.براى مثال ، ر .ك : عمدة الطالب ، انتشارات رضى ، ص۳۴ ، ۳۸ ، ۴۰ ، ۹۳ .

5.الذريعة ، ج۱۶ ، ص۲۴۲ (ش۹۶۰) ؛ موسوعة مؤلّفى الإماميّة ، ج۴ ، ص۲۱۸ ؛ الفصول الفخرية ، مقدّمه جلال الدين همايى .


تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
216

نكته مهمّى كه در باب إيضاح الاشتباه شايان ذكر است آن كه در ضبط پاره اى اعلام ، ميان خلاصة و إيضاح الاشتباه اختلاف هست . مثلاً در خلاصه ، «آدم بن الحسين النحاس» آمده ، ۱ در حالى كه در إيضاح الاشتباه «نخاس» آمده و تصريح شده : «بالنون والخاء المعجمة المشدّدة والسين المهملة» . ۲
محقّق إيضاح الاشتباه ، فهرستى از اين اختلافات را به دست داده است . ۳ محقّق شوشترى تذكر داده كه در چنين مواردى ، ظاهراً ضبط إيضاح ، مقدّم است ؛ چرا كه موضوع آن ، فقط ضبط اسامى است . ۴
إيضاح الاشتباه ، با تحقيق محمّد حسّون به سال ۱۴۱۱ ق ، توسّط دفتر نشر اسلامى منتشر شده است . ۵

۴ . عمدة الطالب فى أنساب آل أبى طالب ۶

اين كتاب ، نوشته نسب شناس مشهور سيّد جمال الدين احمد بن على بن عِنَبه (م ۸۲۸ ق) است كه آن را به خواهش سيّد جلال الدين حسن نقيب بن عميدالدين على (به سال ۸۱۲ق) نگاشته است .
از نسخ خطى اين كتاب ، نسخه دست خطّ سيّد حسين بن مساعد است كه در ۲۹ ربيع اوّل سال ۸۹۳ ، نگارش آن را به پايان برده و تعليقاتى بر آن افزوده و آن را از روى نسخه اى كه از روى نسخه مؤلف و به تاريخ اوّل رمضان سال ۸۱۲ نوشته شده ،

1.خلاصة الأقوال، ص ۱۳.

2.إيضاح الاشتباه، ص ۸۳ .

3.ر.ك: همان، ص ۱۸ ـ ۲۱ (مقدّمه تحقيق).

4.قاموس الرجال، ج ۱، ص ۵۷ .

5.براى نسخ خطّى كتاب، ر.ك: مكتبة العلامة الحلّى، ص ۵۹ .

6.الذريعة ، ج۱۵ ، ص ۳۳۸ (ش ۲۱۷۰) ؛ موسوعة مؤلّفى الإماميّة ، ج۴ ، ص۲۱۶ ؛ كشف الظنون ، ج۲ ، ص۱۱۶۷ ، هدية العارفين ، ج۱ ، ص۱۲۳ . در كشف الظنون ، به اشتباه ، نويسنده عمدة الطالبِ جلالى و تيمورى را دو نفر دانسته است .

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    علی نقی خدایاری و الیاس پور اکبر
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3870
صفحه از 461
پرینت  ارسال به