نويسنده به تقسيم بندى روايت ، عنايت داشته است : الدرّ والمرجان فى الأحاديث الصحاح والحسان ^۱ و النهج الوضّاح فى الأحاديث الصحاح . ^۲
متأسّفانه ، اين دو اثر از ميان رفته است .
پس از علاّمه حلّى ، فقيه بزرگ و تأثيرگذار شهيد اوّل (مق ۷۷۸) در مقدّمه كتاب فقهى ذكرى الشيعة ، به برخى از مباحث مرتبط با حديث پرداخته است . در اين جا گزارشى از ديدگاه هاى ايشان درباره مباحث درايه ، ارائه مى شود .
از نظر شهيد ، سنّت ، عبارت است از روش پيامبر اكرم ، بالاصاله ، و روش امام عليه السلام ، به نيابت ، كه از ايشان حكايت شده است . سنّت ، عبارت است از قول و فعل و تقرير معصوم كه اقسامى دارد :
۱ . متواتر . حديثى كه راويان آن به حدّى است كه از سخن ايشان ، علم حاصل مى شود (مانند حديث غدير) ؛
۲ . خبر واحد . حديثى كه راويان آن به اندازه اى نيستند كه از سخن ايشان ، علم حاصل شود .
۳ . خبر مشهور . حديثى كه راويان آن ، بيش از سه تن باشند . به اين حديث ، مستفيض هم گفته مى شود . گاه خبر مشهور ، به حديثى گفته مى شود كه عمل به آن ، ميان علما شهرت يافته است .
۴ . صحيح . حديثى است كه سلسله سند آن به وسيله راويان عادل امامى ، به معصوم ، متّصل است (به حديث صحيح ، متّصل و مُعَنعَن هم گفته مى شود . هرچند اين دو ، اعم از حديث صحيح اند) .
گاه صحيح به خبرى گفته مى شود كه طريق آن از طعن ، مصون است ، اگرچه

درباره اين كه چه كسى نخستين بار اين تقسيم بندى را سامان داد ، اتّفاق نظر وجود ندارد . برخى حديث پژوهان بر آن اند كه ابتكار اين اصطلاحات ، از آنِ علاّمه حلّى (م ۷۲۶ ق) است . ^۱ برخى نيز اين چرخش ديدگاه نسبت به حديث را به احمد بن طاووس (م ۶۷۳ ق) نسبت داده اند . ^۲
به هر روى ، علامه حلّى ، در كتاب هاى فقهى خود ، بر اساس رده بندى نوين عمل كرده است . وى در مقدّمه هشتم از مقدّمات كتاب فقهى خود ، منتهى المطلب فى تحقيق المذهب ، به بيان مراد از اقسام حديث پرداخته است . عبارت او ، چنين است :
قديأتى فى بعض الأخبار، أنّه فى الصحيح و نعنى به ما كان رواته ثقاةً عدولاً . وفى بعضها فى الحسن، و نريد به ما كان بعض رواته قد أثنى عليه الأصحاب و إن لم يصرّحوا بلفظ التوثيق له . وفى بعضها فى الموثّق ونعنى به: ما كان بعض رواته من غير الإماميّة كالفطحيّة والواقفيّة وغيرهم، إلاّ أنّ الأصحاب شهدوا بالتوثيق له. ^۳
ما [در اين كتاب] درباره برخى احاديث، تعبير «صحيح» را به كار مى بريم و منظورمان حديثى است كه راويان آن، ثقه عادل باشند. درباره برخى ديگر، اصطلاح «حَسَن» را به كار مى بريم و مراد، حديثى است كه برخى از راويان آن، مورد ستايش اصحاب اند، هرچند به توثيق ايشان، تصريح نكرده باشند. درباره برخى احاديث، تعبير موثّق به كار خواهيم بُرد و آن، حديثى است كه برخى از راويان آن، غير امامى و مثلاً فَطحى يا واقفى هستند؛ امّا اصحاب به وثاقت ايشان گواهى داده اند.
در منابع كتاب شناسى از دو كتاب حديثى علاّمه حلّى ياد شده كه در آن ،