97
تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

ابی عوف بخاری را نیز بيان کرده و او را از اصحاب عیّاشی دانسته است.۱ نحوة آوردن شیخ طوسی به گونه‌ای است که اینها دو نفر هستند. در عین حال، احتمال وحدت این دو نفر، جدّی است.۲

[۳۴ ].محمّد بن حسن برانی(ابو بكر)

محمّد بن حسن، یکی از راویانِ شیعه و اصالتاً از اهالی بَرّان ـ آبادی‌ای در حوالی بخارا ـ است. شیخ طوسی، نام او را در شمار راویانِ با واسطه از معصومان علیهم السّلام آورده و گفته است: «کانت له روایة».۳ کشّی، از فردی با عنوان محمّد بن حسن براثی روایت نقل می‌کند. در نسخه‌ای از کتاب کشّی، نام وی «برانی» آمده است.۴ در صورت اتّحاد این دو عنوان ـ که احتمالش قوی است ـ، محمّد بن حسن، هم‌طبقه با محمّد بن مسعود عیّاشی است. بنا بر این در نسخه‌هایی که براثی آمده، تصحیفْ رخ داده است.

[۳۵ ].محمّد بن حسن بن محمّد بن احمد بن علی بن صلت قمی

شیخ نجم الدین ابو سعید محمّد بن حسن بن محمّد بن احمد بن علی بن الصلت قمی، از دانشمندان معاصر شیخ صدوق در بخارا بوده است. شيخ صدوق پس از زیارت بارگاه امام علی بن موسی الرضا علیه السلام به نیشابور بازمي‌گردد و برای مدّتی در آن دیار اقامت می‌گزیند. بسیاری از شیعیان برای رفع شبهاتشان در مسائل كلامی، نزد صدوق مي‌رفتند و از دانش وی بهره می‌بردند. به نظر می‌رسد كه شیعیان خراسانی، از شهرهای گوناگون برای رفع شبهات خویش به نیشابور مسافرت می‌کردند. یكی از این افراد، محمّد بن حسن قمی است كه از بخارا برای ملاقات شيخ صدوق به نیشابور می‌رود.

1.. رجال الطوسی، ص۴۵۱، ش۶۴۰۸.

2.. چنانچه آية الله خویی چنین برداشت کرده است (ر.ک: معجم رجال الحدیث، ج۲۱، ص۹۲، ش۱۴۰۲۴).

3.. رجال الطوسی، ص۴۴۰، ش۶۲۸۵.

4.. رجال الکشّی، ج۱، ص۱۲۲، ح۵۵.


تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
96

نام ابو عصمة بخاری در اسناد روایات عامه دیده می‌شود؛ ولی نام عصمة بن ابی عصمة بخاری، غیر از یك مورد دیده نشد.۱

[۳۳ ].محمّد بن احمد بن ابی عوف

محمّد بن احمد بن آبی عوف تماری (یا سماری)۲، از راویان اهل بخاراست.۳ نام وی گاه به صورت اختصاری با عنوان محمّد بن ابی عوف می‌آید.۴ او استاد کشّی و شاگرد محمّد بن احمد بن حماد مروزی محمودی است.

شيخ طوسی، او را در شمار راویان با واسطه از معصومان علیهم السّلام آورده است و با گفتن این‌که ایرادی بر وی نیست، به گونه‌ای او را ستوده است.۵ کشّي از وی متعدّد روایت نقل کرده است.۶ برخی از روایات وی می‌تواند بیانگر مذهب شیعی وی باشد.۷ این روایت را کشّی به گونه‌ای نقل کرده که اعتماد به او را نشان مي‌دهد: «محمّد بن سعید الكشّی ابن مزید و أبو جعفر محمّد بن أبی عوف البخاری قالا: حدّثنا أبو علی محمّد بن أحمد بن حماد المروزی المحمودی، یرفعه، قال: قال الصادق علیه السلام اعرفوا منازل شیعتنا بقدر ما یحسنون من روایاتهم عنا، فانا لا نعد الفقیه منهم فقیها حتی یكون محدّثاً. فقیل له أو یكون المؤمن محدّثاً؟ قال یكون مفهما و المفهم محدث»۸.

گفتنی است که شیخ طوسی گذشته از این که نام محمّد بن احمد بن ابی عوف را در باب سیزدهم رجالش آورده است، نام فرد دیگری به نام ابو جعفر بن

1.. تاریخ دمشق، ج۴۰، ص۳۵۲.

2.. نسخه بدل، از کتاب مستدرک شاهرودی است. به نظر می‌رسد که هر دو، تصحیف بخاری باشند. چنان چه در رجال الطوسی آمده است.

3.. رجال الطوسی، ص۴۴۰، ش۶۲۸۷.

4.. اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۵۵۱، ش۴۹۲.

5.. رجال الطوسی، ص۴۴۰، ش۶۲۸۷.

6.. ر. ک: اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۵ ـ ۶، ح۲، و ج۱، ص۱۲۶ ـ ۱۲۹، ش۵۷.

7.. ر. ک: همان، ج۲، ص۵۵۱، ش۴۹۲.

8.. همان، ج۱، ص۵ ـ ۶، ح۲.

  • نام منبع :
    تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی غلامعلی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 38275
صفحه از 356
پرینت  ارسال به