335
تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

و سمت استادی ابوعمرو كشّی را نیز عهده‌دار بوده است.۱ جبریل بن احمد فاریابی هم مدّتی را برای كسب علم، به قم سفر كرده است.۲ مقاتل بن سلیمان خراسانی بلخی۳ نیز به قم سفر كرده است.۴

د. بغداد

ـ مقاتل بن سلیمان خراسانی بلخی،۵ اصالتاً بلخی است؛ ولی مدّت‌ها در بصره و مرو ساكن بوده و در بغداد نیز به تدریس حدیث اشتغال داشته است.۶ ابو عبد الله‏ بلخی، از راویان شیعه در دورة غیبت صغراست، كه با حسین بن روح (نایب سوم امام عصر علیه السلام) و احمد بن اسحاق مرتبط بوده است.۷ ابو حذیفه اسحاق بن بشر (/ بشیر) كاهلی خراسانی بلخی،۸ از محدّثان ثقه و مورد اعتماد عامّه و خاصّه۹ است. او در بلخ به دنیا آمد و در بخارا نشو و نما كرد و سپس به بغداد رفت و برای مدّتی در آن جا سكونت گزید. در پایان عمر به بخارا آمد و در همان دیار نیز در دوازدهم رجب سال ۲۰۶ ق، وفات یافت.۱۰

ـ محمّد بن اسماعیل بلخی، از آن جا كه از راویان امام هادی علیه السلام است،۱۱ باید در بغداد بوده باشد.

ـ محمّد بن عبد العزیز بلخی، از اصحاب روایت۱۲ امام حسن عسكری علیه السلام۱۳ طبیعتاً در بغداد بوده است.

1.. اختیار معرفة الرجال، ج۱‌، ص۶، ش۳ و ص۳۴۱، ش۲۰۲ و ج۲، ص۷۹۴، ش۹۷۰.

2.. رجال الطوسی، ص۴۱۸، ش۶۰۴۲.

3.. اختیار معرفة الرجال، ج۲‌، ص۶۸۸؛ میزان الاعتدال، ج۴، ص۱۷۵، ش۸۷۴۱.

4.. مستدركات علم رجال الحدیث، ج۷‌، ص۴۸۵، ش۱۵۱۵۴.

5.. اختیار معرفة الرجال، ج۲‌، ص۶۸۸؛ میزان الاعتدال، ج۴، ص۱۷۵، ش۸۷۴۱.

6.. الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق علیه السلام، ج۳، ص۲۹۷ ـ ۲۹۸.

7.. اختیار معرفة الرجال، ج۲‌، ص۸۳۱، ش۲.

8.. رجال النجاشی، ص۷۲، ش۱۷۱؛ رجال الطوسی، ص۱۶۲، ش۱۸۳۳.

9.. همان جا.

10.. الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق علیه السلام، ج۱‌، ص۱۳۴.

11.. رجال الطوسی، ص۳۹۲، ش۵۷۸۲.

12.. إثبات الوصیّة، ص۲۱۱؛ كشف الغمّة، ج۳، ص۲۱۸؛ مستدرک الوسائل، ج۹، ص۷۲، ح۸ .

13.. مستدركات علم رجال الحدیث، ج۷، ص۱۶۱، ح۳۶۵۱.


تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
334

ـ محمّد بن یعفور بلخی: از آن جا كه بخشی از روایات او را شاگردش صفوان بن یحیی گزارش كرده است،۱ احتمالاً در كوفه بوده است.

ـ ابراهیم بن محمّد خُتَّلی، از راویان بلخی است كه در كوفه از علی بن حسن بن فضّال روایت شنیده است.۲

ـ ابو الحكم هشام بن سالم جوالیقی، از اسرای منطقة جوزجان ِ۳بلخ، كه بعدها به مناطق حجاز و عراق سفر كرد.۴ او از اصحاب امام صادق علیه السلام و امام كاظم علیه السلام بوده۵و حضور‌ پُر‌‌رنگی در كوفه و بغداد داشته است. وی را بیشتر كوفی خوانده‌اند.

ـ ابو سلیمان ختّلی،۶ گویا مدّتی در كوفه به تدریس مشغول بوده است؛ چه این که كتاب حدیث او را شاگردش ابو جعفر احمد بن ابی عبد الله‏ برقی روایت كرده است۷ و از آن جا كه برقی كوفی الأصل است و تحصیلاتش در كوفه بوده، می‌توان احتمال داد كه ابو سلیمان نیز در كوفه بوده است.

ج. قم

ـ ابراهیم بن محمّد خُتَّلی، از راویان بلخی‌ پُر‌‌مسافرت است. او در قم، شاگرد سعد بن عبد الله،۸ احمد بن ادریس قمی۹ و دیگر راویان قمی بوده و در كوفه از علی بن حسن بن فضّال نیز بهره برده است.۱۰ در دوران استادی به سمرقند رفته

1.. عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج۱‌، ص۲۴۵ ـ ۲۴۶، ح۳.

2.. رجال الطوسی، ص۴۰۷، ش۵۹۲۵.

3.. رجال النجاشی، ص۴۳۴، ش۱۱۶۵؛ اختیار معرفة الرجال، ج۲‌، ص۵۶۵، ح۵۰۱.

4.. رجال النجاشی، ص۴۳۴، ش۱۱۶۵.

5.. همان جا.

6.. رجال الطوسی، ص۴۵۲، ش۶۴۲۵.

7.. الفهرست، طوسی، ص۵۲۸، ش۸۴۹؛ رجال النجاشی، ص۴۵۸، ش۱۲۴۹.

8.. رجال الطوسی، ص۴۰۷، ش۵۹۲۵.

9.. اختیار معرفة الرجال، ج۱‌، ص۶، ش۳ و ص۳۴۱، ش۲۰۲ و ج۲، ص۷۹۴، ش۹۷۰.

  • نام منبع :
    تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی غلامعلی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 38430
صفحه از 356
پرینت  ارسال به