297
تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

شده‏اند كه یكی اكبر و دیگری اصغر است؛ امّا در توصیف هر كدام، آنها را دارای نام «وردان» و لقب «كنكر» گفته است و تمایز ویژه‏ای دیده نمی‏شود.

چهار متن شیخ طوسی عبارت اند از:

یک: شیخ در كتاب الرجال (در شمار اصحاب امام سجّاد علیه السلام): كنكر یكنّی أبا خالد الكابلی و قیل إن اسمه وردان.۱

دو: شیخ در كتاب الرجال (در شمار اصحاب امام باقر علیه السلام): وردان ابو خالد الكابلی الأصغر روی عنه و عن ابی عبد الله علیهما السلام و الكبیر اسمه كنكر.۲

سه: شیخ در كتاب الرجال (در شمار اصحاب امام صادق علیه السلام): وردان ابو خالد الكابلی و الأصغر روی عنهما علیهما السلاماو الأكبر كنكر.۳

چهار: شیخ در كتاب دیگرش (الفهرست) او را این گونه توصیف می‏كند: ابو خالد القماط، له كتاب، و قال ابن عقدة: اسمه كنكر.۴

و برقی نیز نام وی را در شمار اصحاب علی بن الحسین علیه السلام آورده و می‏نویسد: ابو خالد الكابلی، كنكر، و یقال اسمه وردان‌.

جمع‌بندی

این احتمال وجود دارد كه حقیقتاً دو فرد با عنوان «ابو خالد كابلی» وجود داشته‏اند: یکی یار ویژة امام سجّاد علیه السلام كه از جهت مقامی و زمانی بزرگ‌تر است، و بی تردید نامش كنكر بوده است، و دیگری، ابو خالد كابلی اصغر كه از جهت زمانی و مقامی كوچك‌تر بوده و همان ابو خالدی است كه از اصحاب صادقین علیهما السلامبوده و نامش وردان است. تشابه كنیه‏ای این دو فرد، سبب شده كه ابتدا برقی و سپس شیخ طوسی تردید كنند كه ابو خالد اكبر شاید نامش وردان بوده است. از این رو، هر دو با تردید (عبارات قیل و یقال) گفته‏اند كه شاید نامش وردان باشد.

1.. رجال الطوسی، ص۱۱۹، ش۱۳.

2.. همان، ص۱۴۸، ش۵.

3.. همان، ص۳۱۷، ش۱.

4.. الفهرست، طوسی، ص۲۶۹ ـ ۲۷۰، ش۸۳۰ .


تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
296

[۸۳‌.] علی بن حسین غزنوی

نام «علی بن حسین غزنوی» در اسناد المناقب موفّق بن احمد خوارزمی است.۱ او برهان الدین ابو الحسین علی بن حسین غزنوی (م۵۵۱ق) است كه در سال ۵۴۴ق، در بغداد حدیث نقل كرده است و احتمالاً از عالمان اهل سنّت است.۲

[۸۴‌.] مسعود بن محمّد غزنوی

در سند روایتی كه سیّد ابن طاووس در كتاب الیقین از كتاب ابو جعفر محمّد بن ابی مسلم بن ابی الفوارس رازی (زنده در ۵۸۱ق) آورده، نام «تاج الدین مسعود بن محمّد غزنوی» دیده می‏شود.۳ این حدیث در بارة امام علی علیه السلام و ملقّب شدن ایشان به «امیر المؤمنین» است. از سند روایت می‏توان دریافت كه تاج الدین در دهه‏های پایانی قرن پنجم هجری می‏زیسته است.

با توجّه به سند و متن روایت، احتمال شیعه بودن تاج الدین، بسیار قابل توجّه است.

پنج. كابل

[۸۵‌.] ابو خالد كابلی

ابو خالد كابلی، از حواریان و یاران ویژة امام زین العابدین علیه السلام است. او متولّد شهر كابل (مركز فعلی كشور افغانستان) بود كه بعدها به حجاز و عراق مهاجرت کرد. گمانه‏های مختلفی در بارة نام و لقب وی در متون رجالی دیده می‏شود. برخی از این متون، گویای آن اند كه نام وی «كنكر» بوده و برخی دیگر، نام او را وردان دانسته‏اند.

ظاهر كلام شیخ طوسی، آن است كه دو تن با نام ابو خالد كابلی شناخته

1.. حلیة الأبرار، ج۲، ص۱۳۸، ح۲.

2.. همان جا.

3.. الیقین، سیّد ابن طاووس‌، ص۲۵۹ ـ ۲۶۰.

  • نام منبع :
    تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی غلامعلی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 38419
صفحه از 356
پرینت  ارسال به