205
تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

جلساتی، از او روایاتی را شنیده است.۱ در كتاب‌های روایی شیخ صدوق، روایات نبوی از وی گزارش شده است.

پنج. جلسة عبد الصمد بن عبد الشهید انصاری (ابو اسد): شیخ صدوق در جلسة درس او در سمرقند شركت كرده است.۲ صدوق، عبارت «رضی الله عنه» را برای وی به كار برده است و برخی از این تعبیر، وثاقت وی را برداشت كرده‌اند.۳

شش. جلسات ابراهیم بن نصیر كشّی: وی از دانشمندان شیعیِ مورد اعتماد و از محدّثان پُر‌‌روایت۴ شهر كش و نویسندة یك اثر روایی است.۵ در جلسات درس او ابو عمرو كشّی و قاسم بن اسماعیل۶ شركت می‌كردند. كشّی، پنجاه و شش روایت از وی در كتاب رجالش نقل كرده است.۷ ابراهیم برادر حمدویة بن نصیر كشّی، از راویان كم‌نظیر و‌‌ پُر‌‌روایت در كش بوده است.۸

هفت. جلسات حمدویة بن نصیر كشّی: دانشمند مورد اعتماد شیعی۹ در كش و از اساتید مشترك عیّاشی و كشّی است. نامش در اسناد بسیاری از روایات رجال الكشّی مشاهده می‌شود.۱۰

از آن جا كه حمدویه در كش می‌زیسته و كشّی نیز تمام عمرش را در آن منطقه سپری كرده و از سوی دیگر، به تعبیر طوسی، حمدویه فردی «مورد

1.. ر.ک: الخصال، ص۲۲۰،‌ح ۴۵، ص۴۵، ح۴۲ و ص۳۱۵، ح۹۷؛ فضائل الأشهر الثلاثة، ص۶۵، ح۴۷ و ص۱۳۳، ح۱۴۲ ـ ۱۴۳.

2.. عیون أخبار الرضا علیه السلام، ص۱۲، ح۲۲.

3.. طرائف المقال، ج۱، ص۱۷۳.

4.. رجال الطوسی، ص۴۰۷، ش۵۹۳۳.

5.. الفهرست، طوسی، ص۴۵، ش۲۸.

6.. همان جا.

7.. بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، ص۳۷۶.

8.. تهذیب المقال، ج۱، ص۳۷۲.

9.. رجال الطوسی، ص۴۲۱، ش۶۰۷۴.

10.. بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، ص۳۷۶.


تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
204

دو. جلسات حیدر۱ بن محمّد بن نعیم سمرقندی (ابو احمد): او محدّث‌‌ پُر‌‌كار شیعی در قرن چهارم است.۲ حیدر بن محمّد از شاگردان عیّاشی است و تمام كتاب‌های او را پس از آن که بر مؤلّف قرائت كرده، برای دیگران روایت كرده است.۳

مظفّر بن جعفر بن مظفّر علوی۴ (استاد شیخ صدوق و از اهالی سمرقند)، یكی از سه شاگرد مهم اوست كه در نقل كتاب‌های عیّاشی به نسل بعد، مؤثّر بوده است.

سه. جلسات جعفر بن محمّد بن مسعود عیّاشی (ابن العیّاشی): او فرزند دانشمند بزرگ شیعه، محمّد بن مسعود عیّاشی است. از آن جا كه پدرش مؤلّف ده‌ها كتاب روایی بود و در ماوراء النهر بسیار شهرت داشت، عالمان شیعی برای فرا گرفتن این كتب، نزد جعفر می‌رفتند و او كتب پدرش را تدریس و روایت می‌كرد. شیخ طوسی می‌نویسد: جعفر، تمام كتاب‌های پدر را روایت كرده است و شاگردش ابو مفضل شیبانی، توانسته است تمام روایات آن كتاب‌ها را از جعفر روایت كند.۵ جعفر بن محمّد بن قولویه،۶ مظفّر بن جعفر بن مظفّر علوی۷ و جعفر بن معروف كشّی،۸ سه تن دیگر از شاگردان مهم او هستند. احتمالاً آنها نیز به صورت قرائت یا اجازه از وی، روایات پدرش را نقل كرده‌اند.

چهار. جلسة عبدوس بن علی بن عبّاس جرجانی (ابو محمّد): استاد شیخ صدوق است. صدوق در سفرش به سمرقند، به منزل۹ وی رفته و در جلسه یا

1.. او را «حیدر زنده» نیز گفته‌اند (ر.ك: معالم العلماء، ص۸۱).

2.. رجال الطوسی، ص۴۲۰. وی راوی كتاب‌های عیّاشی و هزار كتاب و اصل از اصول امامیه بوده است.

3.. الفهرست، طوسی، ص۱۲۰؛ رجال النجاشی، ص۳۵۰ ـ ۳۵۳، ش۹۴۴.

4.. علل الشرائع، ج۱، ص۲۴۵، ح۷.

5.. رجال الطوسی، ص۴۱۸.

6.. تهذیب الأحکام، ج۴، ص۸۰، ح۲۳۲.

7.. علل الشرائع، ج۱، ص۱۳۰.

8.. تهذیب الأحكام، ج۴، ص۸۱.

9.. الخصال، ص۲۲۰، ح۴۵.

  • نام منبع :
    تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی غلامعلی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 38683
صفحه از 356
پرینت  ارسال به