شیعه آوردهاند. در بارة مذهب او سخنانی مطرح شده است. از آن جا كه وی به سمرقندی بیش از نسفی شهرت دارد، معرفی وی در ذیل راویان آن دیار آمده است. گفتنی است كه قبر وی در نسف است.
[۱۲۷.] محمّد بن عبد الملك تَبّان (ابو عبد الله)
شیخ ابو عبد الله محمّد بن عبد الملك بن محمّد تَبّان، از عالمان شیعة ساكن در روستای تبّان از توابع نسف بوده است.۱ او ابتدا اندیشة معتزلی داشت؛ ولی سپس تغییر عقیده داد و شیعه شد. گویا در مذهب امامیه، ثابتقدم نبوده است؛ چه این که نجاشی مینویسد: «کان معتزلیاً ثم اظهر الانتقال ولم یکن ساکنا»۲. دو كتاب فی تكلیف من علم الله انه یكفر و فی المعدوم از جمله آثار اوست كه نجاشی از آنها یاد كرده است.۳
محمّد بن عبد الملك، شاگرد سیّد مرتضی علم الهدی(م ۴۳۶ ق) بوده و با وی نامهنگاری علمی داشته است. در این مكاتبات، سیّد مرتضی به وی اجازة روایت آثارش را داده است.۴
یکی دیگر از آثار او الأسئلة التبانیة است كه در ده فصل تنظیم شده و در هر فصل، شبهات و ایرادتی از وی نسبت به مبنای استادش سیّد مرتضی در زمینة عدم جواز عمل به خبر واحد، مطرح شده است. او این ایرادات را پس از آن که در سلسله كلاسهای سیّد شركت كرده، گردآوری نموده است.
آقا بزرگ تهرانی، دو نسخه از این كتاب را در میان نسخ خطّی مشاهده كرده و بر این باور است كه مطالب كتاب، گویای تسلّط علمی نویسنده در اصول فقه