181
تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ

با واسطه از معصومان علیهم السّلام نام برده است.۱ كشّی در کتاب رجالش چهارده روایت از وی آورده است.۲ وی با خلف بن حماد اسدی كوفی (از اصحاب امام كاظم علیه السلام) متفاوت است و از جهت زمانی، متأخّر است. در كتب اربعه، عناوین خلف و خلف بن حماد برای همان راوی كوفی است.

[۱۱۶.] خلف بن محمّد (منان كشی)

او نیز یكی دیگر از اساتید كشّی است. در شیعه بودن وی تردید است؛‌ چه این که كشّی در ابتدای روایتی كه از او گزارش كرده، می‌گوید: «از طریق عامه خلف بن محمّد ملقّب به منان كشی....»۳ و این می‌تواند دلیل بر سنّی بودن وی باشد.۴

هر چند این احتمال هم قابل توجّه است كه برخی گفته‌اند‌: اتصاف سند به عامی بودن از جهت هر یك از راویان سند، امكان‌پذیر است و به عامی بودن نفر اوّل سند، اختصاص ندارد. بنا بر این، استفادة عامی بودن وی از این عبارت، مشكل است.۵ به نظر می‌رسد كه سیاق بیان كشّی و واژة «طریق» و نوع روایات می‌تواند گویای آن باشد كه خلف بن محمّد، از راویان سنّی است. گفتنی است كه كشّی از وی روایاتی را در معرفی عمار یاسر نقل كرده است.۶

[۱۱۷.] سعد بن جناح (صباح) كشّی

استاد محمّد بن عمر بن عبد العزیز (ابو عمرو كشی) است‌. كشّی از وی سه روایت نقل كرده است.۷

1.. رجال الطوسی، ص۴۲۶، ش۶۱۲۴.

2.. بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، ص۳۸۲.

3.. اختیار معرفة رجال، ج۱، ص۳۳، ش۶۲.

4.. معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۷۳، ش۴۳۳۰. آیة الله خویی، او را عامی می‌داند.

5.. بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، ص۳۸۲.

6.. اختیار معرفة رجال، ج۱، ص۳۳، ش۶۲.

7.. بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، ص۳۸۲.


تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
180

در روایتی كه جعفر بن مسعود از جعفر بن معروف (كشّی) گزارش كرده است، جعفر با ابو بكر رازی ـ كه احتمالاً سر وكیل وكلای سمرقند بوده ـ مكاتبه می‌کند كه سؤالی را در بارة زكات فطره از امام هادی بپرسد.۱ بازخوانیِ این گزارش، بیانگر جایگاه جعفر بن معروف كشّی در كش بوده است.

گفتنی است كه وی با جعفر بن معروف سمرقندی ـ كه فردی غالی بوده است ـ متفاوت است؛ چه این که كنیة جعفر بن معروف کشّی، ابو محمّد است و وی ابو الفضل.۲

[۱۱۴.] حمدویة بن نصیر كشّی

از دانشمندان شیعی و مورد اعتماد۳ محدّثان در كش است. وی از اساتید مشترك عیّاشی و كشّی است و در اسناد بسیاری از روایات كشّی قرار دارد.۴

كشّی، نخستین روایت خویش را از او نقل كرده است. در این روایت، حمدویه، با سه واسطه از امام صادق علیه السلام روایت نقل می‌کند. او راوی روایت معروف «اعرفوا منازل الرجال منا علی قدر روایاتهم عنا»۵ از امام صادق علیه السلام است. برخی معتقدند كه او همان حمدویة بن نصیر بن شاهی است۶ كه شیخ طوسی، او را با عباراتی همچون «مورد اعتماد، بی‌نظیر در زمان خودش، پُر‌روایت، كثیر العلم و نیكو‌مذهب» ستوده است.۷ برادر او ابراهیم بن نصیر نیز از راویان حدیث در كش بوده است.۸

[۱۱۵.] خلف بن حماد (ابو صالح كشی)

وی از اساتید مشترك عیّاشی و كشّی است و شیخ طوسی او را در شمار راویان

1.. تهذیب الأحكام، ج۴، ص۸۱.

2.. الخلاصة، ص۳۱.

3.. رجال الطوسی‌، ص۴۲۱، ش۶۰۷۴.

4.. بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، ص۳۷۶.

5.. اختیار معرفة الرجال، ص۳، ح۱.

6.. معجم رجال الحدیث‌، ج۷، ص۲۶۸، ش۴۰۲۶. آیت الله شبیری نیز ظاهراً بر همین نظر تكیه دارد (ر.ک: نرم‌افزار درایة النور).

7.. رجال الطوسی‌، ص۴۲۱، ش۶۰۷۴.

8.. تهذیب المقال‌، ج۱، ص۳۷۲.

  • نام منبع :
    تاریخ حدیث شیعه در ماوراء النهر و بلخ
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی غلامعلی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 38450
صفحه از 356
پرینت  ارسال به